Frans Langeveld (1877-1939)
In nummer 116 vroegen wij uw hulp bij het vinden van de naam van de schilder van het schilderij van Houthandel van Dijk, zie pagina 18. Het blijkt kunstschilder Frans Langeveld te zijn geweest. Hartelijk dank voor uw reacties.
Dit artikel is afkomstig uit Kwartaalbericht 117 [2011-3]. Leden van de Historische Kring Laren ontvangen het kleurrijke glossy magazine 4 keer per jaar. U kunt hier lid worden. Losse nummers zijn à € 4 per stuk in de Lindenhoeve te koop, zolang de voorraad strekt.
Mary van der Schaal
Frans Langeveld werd op 16 februari 1877 op de Kloveniersburgwal te Amsterdam geboren. Hij is gaan behoren tot de oudere garde van de Gooise schilders. Na de Lagere- en Middelbare school ging hij scheikunde studeren, deze studie heeft hij echter niet voltooid want zijn interesse voor de schilderkunst kreeg de overhand. Hij ging op zoek naar iemand die hem les kon geven in het tekenen en schilderen, en kwam uiteindelijk terecht op de avondschool voor de Werkende Stand en de Rijksnormaalschool voor tekenonderwijs in Amsterdam. Waarom juist een avondschool en wat deed hij overdag? Dat is niet helemaal duidelijk geworden. Enige tijd heeft hij ook nog gewerkt onder leiding van de ‘vissenschilder’ G.W. Dysselhof (1866-1924) waaraan hij volgens zijn zeggen heel veel te danken heeft. Verder heeft hij zich geheel zelfstandig ontwikkeld. Hij vond aan de Overtoom in Amsterdam een oud boeren huisje en maakte daar zijn atelier van. Ook ontving hij zijn Amsterdamse vrienden daar, allemaal jonge schilders zoals Jaap Dooijewaard, Manus van de Ven, Derk Meeles, Elzinga en vele anderen. Met hen leidde hij een zorgeloos bohémienne leven. Toch werd er hard gewerkt en met het eerste schilderij dat hij bij Arti inzond, verwierf hij meteen al de Willink van Collenprijs. Frans hield echter niet van openbare huldigingen en probeerde zoveel mogelijk uit de publiciteit te blijven. Deze prijs is dan ook de enige onderscheiding gebleven die hij ooit gekregen heeft.
In 1880 begon Frans ook Laren te verkennen. Er trokken al veel kunstschilders naar toe om te werken, onderwerpen in overvloed! Als hij daar geschilderd had bleef hij meestal overnachten bij Jan Hamdorff. Het fraaie uithangbord dat Frans voor Jan schilderde moet zijn gemaakt in de jaren dat het logement nog niet was uitgebreid en de naam Hotel Hamdorff kreeg. Lang heeft het de gevel van het zo bekende hotel gesierd. Het bord is nog te zien in de Lindenhoeve in Laren.
Jan werd een grote vriend van Frans. Het werk van Frans was stevig, robuust, sterk bewogen en ruig van structuur. Werkende mensen, actie, beweging en het epische in de natuur trokken hem aan. Bij hem geen lyrische beschouwingen, geen geromantiseerde en geraffineerde lichteffecten, wel satirische en genadeloze typeringen wat lang niet altijd door de mensen gewaardeerd werd. Hij werkte niet alleen in Laren maar ook in Parijs, München, later in Rotterdam, Hattem en Blaricum. In 1918 vestigde hij zich in Laren en ging wonen op de hoek van Hein Duvel en het Rozenlaantje. Later werd hij door Cees Vreedenburgh attent gemaakt op een zeer oud en vervallen boerenhuisje aan de Kostverloren 4 in Laren. Hij kocht dit en liet het restaureren en uitbreiden met onder meer twee mooi ateliers en daar werkte hij de rest van zijn leven. Frans was een vriendelijk, levenslustige man en stoorde zich niet aan conventie. Jaap Dooijewaard was een speciale vriend van hem. Zij waardeerden het werk van elkaar maar van een wederzijdse invloed is nooit sprake geweest. In 1937 toen hij 60 jaar werd, organiseerde de Gooische Schildersvereniging, waar hij lid van was, een Ere-tentoonstelling in Hamdorff. De opening werd een gebeurtenis! David Schulman sprak een openingswoord en het Waleson-kwartet speelde twee delen uit het strijkkwartet van Haydn. Het bestuur van ‘De Gooische’ kocht zijn schilderij ‘Kraansluis’ aan om dit aan te bieden aan het gemeentebestuur voor plaatsing in een toekomstig Gooisch museum waaraan toen gewerkt werd. Dit museum is echter nooit gerealiseerd. In de nacht van 30 april 1938 brandde zijn fraaie gerestaureerde huis tot de grond toe af en vele werken gingen daarbij verloren. Tot de wederopbouw tot stand zou zijn gekomen betrok hij het atelier van Van Hove aan de Zevenenderdrift. Maar van de wederopbouw van zijn atelier is nooit iets gekomen. Op 27 juni 1939 werd hij in de vroege ochtend door de werkster dood in zijn atelier gevonden. Een hartverlamming had abrupt een einde aan zijn leven gemaakt. Hij was toen 62 jaar. Ter gedachtenis is de ‘Frans Langeveldlaan’ naar hem genoemd.
Bronnen: De Valk/kunstenaars; Internet; Kunstenaars rond Hamdorff (kalender)