Huisartsen in Laren
Bij een bezoek aan mijn huisarts kwam ik in gesprek met zijn assistente over het Kwartaalbericht van de Historische Kring Laren en alle leuke verhalen die ze daarin kon lezen. “Maar”, merkte ze op, “ik heb nog niet veel over de geschiedenis van de Larense huisartsen kunnen lezen”. Warempel een mooie uitdaging. Door middel van diverse archieven en speurwerk in oude kranten heb ik onderstaand overzicht samengesteld.
Dit artikel is afkomstig uit Kwartaalbericht 145 [2018-3]. Leden van de Historische Kring Laren ontvangen het kleurrijke glossy magazine 4 keer per jaar. U kunt hier lid worden. Losse nummers zijn à € 4 per stuk in de Lindenhoeve te koop, zolang de voorraad strekt.
Bep (G.L.) De Boer
Maximilianus Iosephus de Bulouw
Doctor in de medicijnen te Laren. Van deze (huis)dokter is niet veel bekend. Ik vond hem in de Oud-rechterlijke archieven Laren/Blaricum als eiser in een zaak op een “Regtdag” op 10 september 1763. Op die dag eiste hij zijn uitgeleende penningen, totaal ƒ 15,15, terug van Teunis Bollebakker.
Van chirurgijn Josephus Reuvecamp kreeg hij nog ƒ 16,16 wegens geleverde medicijnen. Van Willem Schram kreeg hij nog ƒ 4,- voor een geleverde doodskist. In 1765 kreeg hij het met Lambert Gielen aan de stok want die moest zijn ‘huijshuur’ nog betalen over de periode van 1 november tot 27 december 1764, totaal ƒ 0,19. Mogelijk was hij gescheiden want in 1766 vond er een boedelscheiding plaats. Dr. De Bulouw overleed op 29 juli 1768 te Laren en werd begraven op het Sint Janskerkhof.
Bron: Oud-rechterlijk archief Laren/Blaricum.
Van der Liet
In 1872 kwam dokter Van der Liet naar Laren. Hij vestigde zich als huisarts aan de Sint Janstraat waar nu de winkel van ‘Sancta Maria’ is gevestigd. Ook had hij zijn apotheek aan huis en kon op die manier zijn patiënten direct bedienen. Voor een bezoek op het spreekuur rekende hij 50 cent. Voor sommige Laarders was dat een beetje teveel; zij betaalden de dokter in natura. Van de Liet breidde zijn praktijk uit naar Blaricum en Eemnes.
Als hij zijn patiënten ging bezoeken deed hij dat te voet als het niet te ver was maar was het naar Blaricum of Eemnes dan zat hij op een hondenkar met een grote hond er voor die Turk heette. Ook ging hij wel eens op een ezel op pad.
Bron: “Rondom de Coeswaerde”van Gerard Koekkoek.
Herman Gerard Willenborg
H.G. Willenborg was erg actief in het verenigingsleven in Laren. Zo was hij in 1905 bij de oprichting van de Gooische Schoolvereniging. In 1927 was hij op een feest van ‘t 25-jarig bestaan van de Neutrale Wijkverpleging. In 1928 maakte hij deel uit in een commissie van schoolartsen en in 1938 zat hij in het comité van de Mauvepomp.
Bron: Laarder Courant De Bel 1927/1938
Wittig
Over deze huisarts heb ik niets gevonden.
Karel Frederik Abraham Lommel
K.F.A. Lommel werd geboren te ’s Gravenhage op 31 augustus 1872. Hij werkte eerst als huisarts in Huizen, daarna een jaar in Amersfoort en in 1907 nam hij de praktijk over van dokter Wittig in Laren. Lommel was niet alleen huisarts maar hij was ook verbonden aan het astmacentrum ‘Bos en Heide’, net even over de grens in Blaricum aan de Anton Mauvelaan. Ook was Lommel bestuurslid van de Gooische Schoolvereniging en zat hij in het bestuur van de afd. Laren–Blaricum van de Kindervakantiekolonies. Deze zeer geliefde huisarts overleed op 5 juli 1926 en werd begraven op de Algemene begraafplaats in Laren.
Bron: Laarder Courant De Bel 1926
Hermann Theodor Rudolf Holtmann
H.Th.R. Holtmann werd geboren te Werle in Duitsland op 11 september 1885. Het middelbaar onderwijs genoot hij in Roermond. Daarna ging hij medicijnen studeren in Groningen.
Na het volbrengen van zijn studie heeft hij enige tijd gewerkt als assistent van ene Professor Nijhof. Ook deed hij ervaring op in een academisch ziekenhuis op de afdeling verloskunde. In verschillende praktijken deed hij ervaring op en hij vestigde zich daarna op 31 maart 1916 in Laren. Hij ging wonen aan de Molenweg 1. In 1915 werd hij gemeente-arts. Een taak waarvan hij in 1950 afscheid nam. Zijn praktijk omvatte niet alleen Laren, maar ook Blaricum en Eemnes. Naast huisarts, was hij ook voor velen een goede huisvriend. Ook was hij beschermheer van de gymnastiekvereniging ‘Vlugheid en Kracht’ en van de voetbalvereniging L.F.C. In 1923 opende het Sint Jansziekenhuis in Laren zijn deuren en werd dokter Holtmann benoemd tot eerste geneesheer. Tot zijn taak behoorden het aanschaffen van apparatuur en nauwe banden met het bestuur.
In 1941 was dokter Holtman 25 jaar huisarts in Laren. Hij wilde niets van een feest weten maar kreeg toch van zijn patiënten een auto cadeau. De oorlogsjaren waren heel moeilijk voor hem. Maar, ondanks dat hij in Duitsland geboren was, was hij zeer actief in het verzet. Ook huisvestte hij onderduikers in zijn huis. Dat werd pas later bekend.
In 1956 legde hij zijn praktijk neer wegens ziekte. Van een huldiging wilde hij niets weten en hij zorgde dan ook dat hij afwezig was. Op 10 juli 1957 overleed dokter Holtmann. De man met het gouden hart, zoals hij werd genoemd, werd begraven op het Sint Janskerkhof te Laren. Veel notabelen maar ook heel veel patiënten waren op zijn begrafenis aanwezig om hem de laatste eer te bewijzen. In april 1998 ontdekte men aan de Molenweg 1, waar eens dokter Holtmann woonde, een puntgave schuilkelder. In de kelder werden nog wat spulletjes aangetroffen zoals een aangebroken fles wijn, een stapel papier met teksten van Engelse liedjes, zendmateriaal en een Engels tijdschrift. In de kelder heeft in de Tweede Wereldoorlog een aantal verzetsmensen een onderduik adres gehad. De naam van deze geliefde arts blijft voortleven in de straatnaam ‘Dokter Holtmannweg’, de doodlopende straat voor auto’s tussen de Jordaan en de Eemnesserweg.
Bronnen: Laarder Courant De Bel, 1941/1998;
Anne Marie Armbrust – Voor ziekte en pijn is medicijn;
De Gooi- en Eemlander 1998.
Clemens Jozef Nicolaas van der Werf
Dokter Van der Werf begon in 1947 in Wijk bij Duurstede als huisarts. Daarna kwam hij naar Laren als medewerker van dokter Holtman met de bedoeling om in de toekomst zijn praktijk over te nemen. De samenwerking duurde negen jaar en daarna nam hij de praktijk over.
Dokter Van der Werf oefende zijn praktijk uit in zijn villa aan de Rijksweg 1 Oost, hoek Hilversumseweg. In 1951 werd hij op 1 januari gemeente-arts*. Daarna werd de benoeming voor deze functie bij toerbeurt door de andere huisartsen vervuld. Ook was Van der Werf medisch adviseur van het Wit-Gele Kruis tot 1965. Op 1 juli 1977 beëindigde hij zijn praktijk. Deze werd voortgezet door zijn neef J. van de Werf. Dokter C. van de Werf woonde toen aan de Zijtak 43.
Op 18 september 2003 overleed dokter C. van de Werf op 96-jarige leeftijd en werd hij begraven op het Sint Janskerkhof te Laren.
Bronnen: Laarder Courant De Bel, 1951/1977; De Gooi- en Eemlander 2003.
Jan J.M. van der Werf
In december 1972 kwam Jan van der Werf, de neef van dokter Clemens van der Werf, die sinds 1948 huisarts was in Laren, terug uit Afrika. Daar had hij vijf jaar gewerkt in het St. Francis Hospital in Zambia. Oom Clemens vroeg Jan om de praktijk voort te zetten, maar dan wilde hij nog wel een poosje blijven meewerken. Daarna trok oom Clemens zich terug en Jan ging alleen verder. In september 2004 werd de jonge dokter Van der Werf 65 jaar. Hij aarzelde nog, maar is toch maar gestopt met de praktijk. Hij kon zijn hobby’s niet meer combineren met zijn werk en hij vond dat het wel mooi was geweest. Al in 2003 had hij zijn vertrek bij de huisartsengroep aangekondigd zodat er ruime tijd was om een vervanger voor hem te zoeken. Els, zijn vrouw, had op zondag 19 september 2004 een grote surprise party voor familie en vrienden geregeld in de Theetuin in Eemnes. En op zaterdag 25 september was een grote afscheidsreceptie in restaurant ‘Stijl’ (nu George L.A.) aan de Naarderstraat. Een grote stroom patiënten kwam afscheid nemen en tevens kennismaken met mevrouw dokter De Jong die zijn opvolger werd. Tijdens de receptie werd een leuk feestlied gezongen door de kinderen en moeders die bij de bevalling door dokter Van der Werf waren geholpen. Van de meer dan 100 baby’s die inmiddels 5 tot 30 jaar waren geworden, waren er ongeveer 30 aanwezig. Dokter Van der Werf is beslist niet met stille trom vertrokken. Het was een groots afscheid. Van der Werf was 15 jaar voorzitter van de stichting die gelden probeert te werven voor het St. Francis Hospital in Zambia. Zodoende was hij de grondlegger van het zomerconcert bij restaurant ‘Rust Wat’ in Blaricum. De opbrengsten gingen dan naar Zambia. In juli 2012 was er ook weer een zomerconcert en in de pauze kwamen er ineens twee burgemeesters op het podium. Bij die gelegenheid werd dokter J. van de Werf benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Burgemeester Roest van Laren en burgemeester Zwart van Blaricum reikten hem de onderscheiding uit met bijbehorende versierselen.
Bronnen: De Gooi- en Eemlander 21-8-2004 en 25-7-2012; Laarder Courant De Bel 22-7-2004; Hart van Laren
Percy Archibald Labadie
Dokter P.A. Labadie werd geboren te Paramaribo op 31 augustus 1872 waar zijn vader een koffieplantage had. Hij bezocht daar de Inlandse Artsenschool. Daarna werd hij gouvernements-arts. Jaren later besloot hij naar Nederland te gaan en ging hij studeren aan de Groningse universiteit waar hij zijn arts examens nog eens over deed. Dat was in 1923. Toen hij in Groningen was afgestudeerd vestigde hij zich als huisarts in Hoog Soeren. Daarna werd hij assistent van dr. P. Visser aan de inrichting voor rustbehoevenden ‘Gemelli’ aan de Torenlaan in Blaricum. Op die plek is nu zorgcentrum ‘De Torenhof’.Dat was maar van korte duur want op 4 augustus 1925 vestigde dokter Labadie zich als huisarts in Laren waar hij de praktijk overnam van de overleden dr. Lommel. Hij ging wonen aan de Stationsweg 2. Dat deel van de Stationsweg is nu de Van Nispenstraat. Labadie werd ook benoemd tot geneesheer-directeur van herstellingsoord ‘Bos en Heide’ in Blaricum aan de Anton Mauvelaan, waar kinderen met astma verbleven. ‘Bos en Heide’ is afgebroken, hier staan nu villa’s. Ook was dokter Labadie bestuurslid van de Vereniging tot uitzending van kinderen naar herstellingsoorden en vakantiekolonies. Labadie werd ernstig ziek. Tijdens zijn ziekte, in 1935, heeft hij zijn praktijk overgedragen aan dokter P.A. Keeman omdat deze hem tijdens zijn ziekte assisteerde. Hij wist toen al dat hij het niet zou overleven. Labadie werd opgenomen in een ziekenhuis in Amsterdam waar deze zeer gewaardeerde huisarts van Laren overleed op 19 juni 1936. Hij werd begraven op de Algemene begraafplaats van Laren waar hij van zijn patiënten een bijzonder grafmonument kreeg.
Bronnen: Laarder Courant De Bel, 1935/1936
Pieter Adrianus Keeman
P.A. Keeman werd geboren te Dordrecht op 7 juni 1909. Hij deed in 1927 eindexamen HBS en studeerde te Amsterdam waar hij op 3 oktober 1934 slaagde als arts. Hij nam enige tijd waar in Oud-Beijerland en Spakenburg-Bunschoten. Op 11 mei 1935 kwam hij naar Laren, ging wonen aan de Eemnesserweg 22 en associeerde zich met dokter Labadie. In de Tweede Wereldoorlog pleegde hij verzet tegen de vijand. Zo was hij nauw betrokken bij Het Medisch Contact, de verzetsorganisatie van artsen in Nederland. Hij gaf als contactpersoon berichten door uit het rayon. Wanneer in Eemnes droppings plaatsvinden is hij er ook bij.
Kort na de oorlog verbleef dokter Keeman als reserve-officier van gezondheid enige tijd bij de staf in Den Haag. In die periode presteerde hij het om iedere avond naar Laren te rijden om daar zijn vervanger te assisteren in zijn Larense praktijk. Ook hij was verbonden aan het astmaherstellingsoord ‘Bosch en Heide’. Zo was hij ook bestuurslid van de wijkverpleging ‘Het Witte Kruis’ en van het Centraal Genootschap voor herstelling- en gezondheidskolonies van het Nederlandse Rode Kruis afd. Laren–Blaricum. In 1960 was dokter Keeman 25 jaar arts in Laren. Op zaterdag 14 mei werd deze zeer geziene arts gehuldigd door zijn vele patiënten. Hij werd gefeliciteerd door zijn eerste ‘boreling’, de 25-jarige Aad van Dijk met de 2 maanden oude Rudi van Amersfoort in zijn armen die hem feliciteerde namens alle ‘Keeman-kinderen’. Het werd een mooi feest. De ‘Operatie Keeman’, georganiseerd door patiënten en vrienden was geslaagd. In oktober 1976 naam dokter Keeman na 42 jaar afscheid van zijn Larense praktijk. Hij wilde het wat rustiger aan gaan doen en dat werd hem van harte gegund. Ook dat werd weer een groot feest. Van zijn vrienden en patiënten kreeg hij een quadrafonie-geluidsinstallatie en een kleuren televisie. Jaren later, op 22 oktober 1996 overleed dokter Keeman. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats in Laren. Op voorstel van de VVD werd het pad langs het huis van dokter Keeman, tussen ‘Onder de Bogen’ en de Eemnesserweg, waar hij woonde en werkte naar hem genoemd, het Dokter Keemanpaadje. De reden was: omdat hij een bekende en geliefde huisarts was geweest. De onthulling van het straatnaambord vond in april 1998 plaats door de dames E. Keeman, F. Kaars Sijpesteyn-Keeman en de heer R.F. Armbrust, apotheker te Laren.
Bronnen: Laarder Courant De Bel, 1935/1998; De Gooi- en Eemlander, 1960/1976; Anne Marie Armbrust – Voor ziekte en pijn is medicijn.
F.H. Ruinen
F.H. Ruinen studeerde aan de Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam en kwam in 1936 naar Laren. Hij vestigde zich aan de Hilversumseweg 21 maar had later zijn woonhuis en praktijk aan de Van Nispenstraat 41.
Als gemeente-arts heeft hij heel vaak bij verkeersongevallen eerste hulp verleend. Zijn praktijk deelde hij geruime tijd met zijn zwager dokter Wenniger, die later vanuit zijn woonhuis aan de Hoefloo 4 een eigen praktijk had. Ondanks zijn drukke praktijk vond hij ook nog tijd om bestuurslid te zijn van de Protestantse Ziekenzorg die hij met zijn adviezen terzijde stond.
Op zaterdag 5 september 1964 nam dokter Ruinen afscheid van zijn patiënten tijdens een receptie in Hotel Hamdorff. Hij en zijn vrouw kregen veel bloemen en een envelop met inhoud om een droomreis te kunnen maken. Het echtpaar Ruinen verhuisde later naar Loosdrecht.
L.J. Maillette de Buy Wenniger
Wenniger studeerde in 1949 af en begon zijn praktijk als bedrijfsarts bij Shell in Indonesië. Vervolgens werd hij huisarts in Bilthoven en in 1964 kwam hij naar Laren. Hier werkte hij samen met dokter F.H. Ruinen aan de Van Nispenstraat 41. Dokter Wenniger deed het ochtend spreekuur en dokter Ruinen het middag spreekuur. Zij hadden samen in Laren e.o. een praktijk van ongeveer 1500 patiënten. Later werkte Wenniger vanuit zijn huisadres aan de Hoefloo 4. Toen de medisch directeur van Theodotion in 1973 werd geschorst werd dokter Wenniger benaderd om de medische verzorging van de bejaarde bewoners voor zijn rekening te nemen. Daar heeft hij positief op gereageerd. Wenniger moest zijn praktijk om gezondheidsredenen beëindigen. Op 1 juli 1982 werd zijn praktijk overgenomen door W. van Dorst.
Bronnen: Laarder Courant De Bel 1964/1982.
Theodoor Louis Joseph Marie Mohrmann
Th.L.J.M (Bob) Mohrmann werd geboren te Amsterdam. Hij wilde eigenlijk ingenieur worden. Hij wilde altijd weten hoe dingen in elkaar zitten. Toch koos hij voor een studie medicijnen. Hij knutselde graag en dat kon ook in zijn vrije tijd doen, andersom was moeilijker. Hij werkte een poosje in een circus maar in 1955 kwam hij als huisarts naar Laren. Dokter Mohrmann had plezier in zijn werk. Hij had in zijn praktijk te maken met mensen van allerlei slag. Een goudsmid, een boer, een bankdirecteur. Dat vond hij het aantrekkelijke van het werken als huisarts in Laren. Zijn praktijk was aan de Melkweg 57a. Na 33 jaar als huisarts in Laren te hebben gewerkt, stopte hij met de praktijk. Op de afscheidsreceptie in de foyer van Singer nam hij afscheid van zijn patiënten. Op 1 oktober 1988 droeg hij zijn praktijk over aan zijn collega dokter G. Roos. Dokter Mohrmann overleed op 20 april 2001 op 77-jarige leeftijd. Hij werd begraven op het Sint Janskerkhof te Laren.
Bronnen: De Gooi- en Eemlander 14-10-1988; Laarder Courant De Bel 20-10 1988; Foto Laarder Courant De Bel.
Gert B. Roos
Huisarts Gert Roos begon zijn praktijk in 1988 aan de Molenweg 17a. Later vertrok hij naar het Pastoor Hendrikspark 24. Dokter Gert Roos is arts en opleider en is geregistreerd coach/supervisor en begeleidt al jaren artsen (artsen en medisch specialisten) die willen werken aan persoonlijke effectiviteit en werkplezier. In 2003 jubileerde zijn assistente Pauline Eek-Schaapherder. Zij was toen 12 ½ jaar in dienst als praktijk assistente**. In 2005 vertelde de auteur Jan H.F. van der Heyden over zijn boek “Liefde overwint de dood. Beleving van een burn-out”. Hij vertelde dat hij veel te danken had aan de psycholoog Van der Lee in Bussum maar ook aan zijn huisarts, dokter Gert Roos. Aan beiden heeft hij zijn boek opgedragen. Ook was dokter Roos arts-docent van de E.H.B.O. vereniging. Dokter Roos heeft op 1 januari 2017 zijn praktijk overgedragen aan dokter Tas.
Peter Hofman
Dokter Hofman nam op 1 oktober 1976 de praktijk van dokter Keeman over. Naast zijn zeer drukke praktijk nam hij ook de tijd voor de reanimatielessen die werden gegeven door het reanimatieteam Laren–Blaricum–Eemnes. Het geheel stond onder zijn supervisie. Op 1 oktober 2001 was dr. Hofman 25 jaar huisarts in Laren. Van zijn patiënten kreeg hij een leuke receptie aangeboden. Op 2 april 2009 nam dr. P. Hofman na 35 jaar afscheid met een receptie in de foyer van Singer. Van zijn patiënten kreeg hij een fraai kunstwerk aangeboden. Op 7 januari 2011 overleed dr. P. Hofman.
Bronnen: Laarder Courant De Bel 1976/2011; Larens Behoud.
Nu nog in Laren:
Huisartsen praktijken W.G.M. van Dorst, P.E. Speelman, F.R. de Jong, G.A.G. te Braak en M.I. Tas.
Met dank aan Erika Dales.
* Een gemeente-arts of gemeente geneesheer, werd door de gemeente aangesteld. Zijn taken waren buiten zijn praktijk om o.a. inentingen bij epidemieën en keuringen van gemeentepersoneel. Ook was hij schouwarts bij dodelijke ongelukken. En verleende hij eerste hulp aan slachtoffers bij brand of ernstige verkeersongelukken, et cetera. Na 1983 werd er geen gemeente arts meer aangesteld. Deze taken werden grotendeels overgenomen door de G.G.D. en de andere medische instellingen.
** De meeste huisartsen hebben tegenwoordig één of meerdere assistentes. Vroeger was het heel gewoon dat de echtgenote buiten haar gezinsleven de telefoon opnam. Ook werd er wel eens een beroep gedaan op eventueel een buurvrouw of andere bekende van de huisarts.