Tekeningen schuilhokken niet van Bijenstand 1

In Kwartaalbericht 140 (2017-2) publiceerden wij in het artikel ‘Terug naar Bijenstand 1’ drie tekeningen van schuilhokken. De tekeningen waren van Edgar Weinberg, die als Joodse onderduiker verbleef in het huis Bijenstand 1. Hij zat daar samen met Ella Schöndorff-Meijer, haar man Kurt Schöndorff en het echtpaar Walter en Sophia Kattenburg. Bij een overval op 16 februari 1944 wist Ella te ontsnappen, maar werden de anderen opgepakt en later vermoord in Auschwitz, behalve Edgar. Hij overleefde het kamp. Na de oorlog zocht hij Ella op. Ze kregen een zoon, Steven Weinberg (1946), en trouwden met elkaar *

Foto: Door Edgar getekende ­plattegrond van huis Van Reeslaan 11, Blaricum

Dit artikel is afkomstig uit Kwartaalbericht 172 [2025-2]. Leden van de Historische Kring Laren ontvangen het kleurrijke glossy magazine 4 keer per jaar. U kunt hier lid worden. Losse nummers zijn à € 9,50 per stuk in de Lindenhoeve en bij Bruna en de Larense boekhandel te koop, zolang de voorraad strekt.

Tekst: Wim Keizer

Steven liet ons weten aan de hand van nieuwe documenten het complete verhaal te schrijven over zijn vader Edgar. Bij die documenten horen drie schriften die Edgar als een soort brief schreef aan zijn toenmalige verloofde Margot Reingenheim, wie het gelukt was naar New York te ontkomen. 

In die teksten heeft Steven nu ontdekt dat de schuilhokken zich niet bevonden in het huis Bijenstand 1, zoals betrokkenen steeds gedacht hadden, maar in het huis Van Reeslaan 11 in Blaricum. In dat huis hadden Edgar, Ella en Kurt eerder ondergedoken gezeten, bij mevrouw Aafje Alblas. Edgar maakte ook andere tekeningen, waaronder de toegang tot een schuilhok op Bijenstand 1.

Steven geeft citaten uit de schriften, waaronder een tekst die betrekking heeft op de schuilhokken op Van Reeslaan 11: “Ons schuilhok was echt goed opgezet. Eerst heb ik een stroomkabel aangelegd en daaraan hing een kleine leeslamp, die gemakkelijk op verschillende plaatsen kon worden bevestigd. 

In het midden, waar onze twee kussens elkaar raken, staat een mooie ets evenals foto’s van Kurts zoontje. Daarachter is een groot stuk karton over verschillende spanten gespijkerd zodat er ruimte ontstaat tussen het riet en het karton waarin boeken, fotoalbums en natuurlijk de kaart van Tunis en Rusland verborgen zijn. Onder de ets staat mijn radiootje, dat kan worden omgeschakeld van luidspreker naar koptelefoon en dat ook naar de slaapplaatsen van de anderen kan worden verplaatst. We kunnen dus elke avond naar politiek en muziek luisteren, wat een grote opluchting is, vooral voor Kurt, die slaapproblemen heeft. Het voeteneind van Kurts bed is gedrapeerd met gele zijde en, ‘pour faire joli’, hangt daar nog een ets. In elke mogelijke kier en hoek zitten onze schatten, mijn fototoestel (dat ik aan Kurt verkocht heb), schrijfmachine, jouw brieven, trommels met persoonlijke papieren, deze notitieboekjes, etc.

Elke avond gaan we nu in deze zekerheid slapen, en in bed kunnen liggen zonder je oren te moeten spitsen is het verlies van zachte matrassen meer dan waard. Van het slapen op planken heb ik geen last en ik slaap heerlijk. Als overdag iets dreigt, zitten we voor ons schuilhok te kaarten, zodat we bij het minste alarm in onzichtbaarheid kunnen verdwijnen.”

Het boek ‘Edgars oorlog – de (de)monteur van Westerbork’ komt naar verwachting najaar 2025 uit. Afbeeldingen in dit artikel komen uit het boek.

*) We publiceerden artikelen over Edgar Weinberg, Ella Meijer, Steven Weinberg en andere betrokkenen in de volgende nummers van het Kwartaalbericht: 115 (2011-1), 116 (2011-2), 140 (2017-2, het nummer met de schuilhokken), 144 (2018-2, naar aanleiding van het boek ‘De Merken’ van Steven Weinberg), 157 (2021-3, bespreking boek ‘Een badkuip aan De Drift’), 160 (2022-2, bespreking boek ‘Het bestek van de Naarderstraat’) en 170 (2024-4, legging Stolpersteine Bijenstand 1). Deze artikelen zijn te vinden op onze website.

Op de website www.herinneringsbomenlaren.nl zijn onder ‘Onderduikers’ > ‘Bijenstand 1’ lezingen te vinden die gehouden zijn bij de legging van de struikelstenen.