Sipke van der Schaar (1879–1961)
Kunstschilder, tekenaar, aquarellist, etser en illustrator
Sipke werd geboren in Friesland, Leeuwarden, als tweede telg van de familie Van der Schaar. Dit gezin zou zich later uitbreiden tot 9 kinderen. Zijn ouders waren niet onbemiddeld en ook daardoor werd zijn keuze om opgeleid te worden tot onderwijzer in de teken- en schilderkunst niet tegengewerkt. Meestal werd bij deze keuze door ouders verlangd dat het kind eerst een ‘vak’ moest leren en dan pas de artistieke wereld mocht gaan verkennen.
Dit artikel is afkomstig uit Kwartaalbericht 155 [2021-1]. Leden van de Historische Kring Laren ontvangen dit kleurrijke glossy magazine 4 keer per jaar. U kunt hier lid worden. Losse nummers zijn à € 4 per stuk in de Lindenhoeve te koop, zolang de voorraad strekt.
Tekst: Mary van der Schaal
Het begin hiervan werd in 1893 werkelijkheid toen hij zich had ingeschreven voor de cursus leraar decoratie-schilderen aan de Tekenschool voor Kunstambachten in Leeuwarden. Na zijn eindtoets van deze cursus werd hij al bij deze opdracht winnaar van zijn klas. In 1898 wordt Van der Schaar toegelaten als student aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten. Hij krijgt les van August Allebé, de bekende leermeester van de grote Nederlandse kunstenaars uit die tijd, zoals George Hendrik Breitner en Isaac Israëls. Hij beëindigd deze studie in 1903.
Na afloop van deze studies maakt hij in 1903 een reis naar Turkije. In 1904 naar Algiers en in 1905 naar Smyrna in Turkije. Als hij met een karavaan meereisde vermomde hij zich als Arabier. Reed ook op een kameel door de woestijn. Hij werd een grote kenner van de Arabische cultuur en maakte zich ook de Arabische taal eigen.
In 1907 trouwde hij in Amsterdam, waar hij al een tijdje woonde, met Maria Jacoba Heule. Zij verhuisden kort daarop naar Laren waar de familie tot 1912 woonde. In 1910 vertrok hij nogmaals naar Istanboel en Jeruzalem. In 1913 verhuisde de familie richting Amsterdam. Tot 1937 in Velsen, Beverwijk en Wijk aan Zee. In 1937 kwam het gezin terug in het Gooi. Zij gingen in Blaricum wonen op Naarderweg 14 en later aan Schapendrift 8.
Pointillisme
Reizen en verhuizen heeft de familie vele malen gedaan. Tijdens zijn opleiding kwam Sipke in aanraking met de bekende schilders als Co Breman en Hart Nibbrig. Zij waren de voorlopers van de stippeltechniek en Sipke was daar merkbaar van onder de invloed. Het pointillisme werd in die tijd door meerdere kunstschilders beoefend, maar een uitblinker is Van der Schaar nooit geworden.
Het pointillisme is een schildertechniek die vooral aan het einde van de negentiende eeuw werd beoefend. Ze wordt getypeerd door het gebruik van stippen die ongemengd op het doek worden geplaatst. Doel was om vooral het licht te accentueren op basis van de kleuren.
Zijn korenvelden en landschappen in de stippeltjestechniek waren minder gedurfd dan die van zijn collega’s Breman en Hart Nibbrig, die heden nog grote bewondering oogsten. Zijn schilderstukken in realistische- en romantische stijl die hij veelvuldig in Blaricum en omgeving schilderde waren echt in de Haagse School-stijl.
Door zijn Oosterse ervaringen had Sipke veel kennis opgedaan over deze landen en heeft hij diverse reisverslagen geschreven die hij illustreerde met etsen en pentekeningen.
Drie broers van zijn vrouw, de gebroeders Heule, bezitters van een kleine uitgeverij, hadden het boek ‘Het Bijbelse Platenboek’ uitgegeven’ via de ‘Vereniging tot verspreiding van de Heilige Schrift’. Sipke was daarvan de auteur en illustrator. Dit boek was een verslag van de reis naar Jeruzalem en Jericho, dat verscheen in het tijdschrift ‘Timotheus’.
Diorama ‘Mozes verbrijzelt de stenen tafelen’, 100 x 140 x 100 cm.
Diorama’s
Van deze broers kreeg hij de opdracht voor het maken van diorama’s. Diorama’s zijn 3D-afbeeldingen van de werkelijkheid, dus in dit geval Bijbelse voorstellingen. Het zijn als het ware grote kijkdozen van schilderijen. De diorama’s waren 100 tot 140 cm breed en lieten elk een gebeurtenis uit de Bijbel zien. Deze diorama’s zijn lange tijd op verschillende plekken in Nederland tentoongesteld. Zelfs schoolreisjes werden naar deze plaatsen georganiseerd, zoals Den Haag, Haarlem en Ommen.
Hij heeft ongeveer 28 Bijbelse taferelen gemaakt, zoals Jona bij Ninevé, Elia op de Berg Karmel en de Engelen bij Bethlehem.
In 1977 verscheen in het Leidsch Dagblad een groot artikel met de vraag wat te doen met de 40 jaar oude diorama’s, want door ruimtegebrek moest er een nieuw onderdak en ook het liefst een nieuwe eigenaar gevonden worden voor de kunsthistorische toch wel interessante verzameling van die 28 stuks.
Op 14 november 2014 werd door de ‘Stichting Johan Maasbach Wereldzending’ het totale dioramawerk van Sipke van der Schaar geschonken aan het ‘Park Oriëntalis’ in Berg en Dal (vroeger ‘Heilig Landstichting’). Ze zijn daar ook wat hun Bijbelse onderwerpen betreft op de juiste plaats en worden daar gerestaureerd.
Van der Schaar heeft in zijn lange kunstenaarsbestaan met zijn werken deelgenomen aan ontelbare tentoonstellingen, waaronder ook in de Openbare Bibliotheek in Laren in 1952.
Sipke van der Schaar overleed op 81-jarige leeftijd op 8 januari 1961 in Blaricum. Hij werd begraven op ‘De Woensberg’ aldaar.
Bronnen: B.Machielse, Internet, Laarder Courant De Bel.
‘Boer met pijp’