Glas-in-betonraam in bungalow Engweg

Ga je de Molenweg in vanaf de Van Nispenstraat dan zie je ter hoogte van de Larense molen, tegenover de Molenaar, in de voorgevel van het huis aan je rechterhand een bijzonder raam. Zeker wanneer het donker van de avond gevallen is – en die is nu bij de overgang naar de wintertijd weer langer geworden – kun je de veelvormige en kleurrijke vlakverdeling van het raam bewonderen. Het is een kunstwerk vervaardigd door de beeldend kunstenaar Adrianus Remiëns jr. 

Dit artikel is afkomstig uit Kwartaalbericht 150 [2019-4]. Leden van de Historische Kring Laren ontvangen het kleurrijke glossy magazine 4 keer per jaar. U kunt hier lid worden. Losse nummers zijn à € 4 per stuk in de Lindenhoeve te koop, zolang de voorraad strekt.

Cees Meijer

Maar eerst iets over het huis en de bewoners ervan. De semibungalow is gebouwd in 1963 en heeft als adres Engweg 2. Zoals bekend begint op de driesprong waar de molen staat aan de rechterzijde de Engweg en aan de linkerkant vervolgt de Molenweg zijn loop. Zo komt het dat Engweg 2 ligt naast Molenweg 2! Om bezoekers en dienstverleners in deze verwarrende situatie te hulp te komen, hebben de bewoners in hun tuin en straatnaambordje “Engweg 2” geplaatst. 

Bewoners
De eerste bewoners van het huis zijn Joop en Aline Bolhuis met hun beide zonen. Vanaf 1965 tot het overlijden van Aline Bolhuis in 2014 bewonen zij Engweg 2. 

Vanaf 2016 wordt de semibungalow met het raam van Remiëns jr. bewoond door Silvester Franke en Hennie van der Wardt. Hennie is geboren en getogen in Eemnes maar ging in Laren naar de Rosa ULO voor meisjes op de Brink. Haar man, Silvester Franke, is een geboren en getogen Laarder; hij woonde aan de Hilversumseweg en is na de Binckhorst–Montessorikleuterschool naar de ‘broederschool’ aan de Eemnesserweg gegaan (de huidige St. Jan/-Binckhorst). Tot 2016 woonden zij in Voorthuizen en wilden zij al langere tijd weer terug naar de ‘roots’, naar Laren dus. Zij kochten het huis van de familie Bolhuis.

Hennie laat aan het begin van ons gesprek weten dat zij geschrokken is van het plotselinge overlijden van Gerda Meulenkamp. ‘Ik zat met Gerda op de Rosa-ULO, en we waren bevriend, we maakten vaak samen ons huiswerk. Toen we hier op de Engweg kwamen wonen ben ik Gerda weer tegenkomen. Ik heb haar nog bezocht in haar huis op de Smeekweg’. Via Gerda werd Hennie ook lid van de Historische Kring. 

Met Hennie en Silvester begint ook de totstandkoming van dit artikel. Zij deden op 11 mei j.l. mee aan de dorpswandeling voor het goede doel Make-A-Wish. Gids Bep De Boer leidde de wandelaars onder meer langs het monument voor Jan Hamdorff op de Brink. Hij vertelde dat de ontwerper ervan Adrianus Remiëns (1890-1972) was. Het paar dacht meteen aan de maker van hun glas-in-betonraam aan de voorzijde van hun huis. Op het kunstwerk stond namelijk dezelfde naam. Uiteindelijk bleek het te gaan om een zoon van de indertijd bekende vader Remiëns: Adrianus jr. 

Adrianus Remiëns jr. 
De jonge Adrianus is geboren in Blaricum op 31 maart 1927, waar hij tot 1953 met zijn ouders heeft gewoond. Behalve Adrianus had het echtpaar Remiëns-Gangel nog twee dochters (Adriana en Johanna) en een zoon (Dionisius). Die laatste, de enige broer van Adrianus jr., zat tijdens de oorlog in de illegaliteit, de PBC-groep van Gerrit van der Veen en hij is bij een van zijn ondergrondse activiteiten in 1943 in de Lage Vuursche gearresteerd. Op 1 oktober 1943 werd hij door de Duitsers gefusilleerd. Dionisius Remiëns die tot de bezetting in Blaricum woonde, ligt begraven op de Erebegraafplaats in Bloemendaal.

Terug naar Adrianus jr. Deze ging voor zijn kunstopleiding naar Parijs en verhuisde daarna naar Brussel, waar hij behalve beeldend kunstenaar ook antiquair was. In de jaren zestig had Remiëns jr. een tentoonstelling in de expositieruimte van de toenmalige Openbare Leeszaal aan de Torenlaan. Het was daar dat Joop en Siemen Bolhuis, als geïnteresseerde kunstliefhebbers, Adrianus Remiëns ontmoetten. Ongeveer in diezelfde periode ging het gezin Bolhuis op vakantie naar de Drôme in Frankrijk, waar Remiëns zijn tweede huis had. De ontmoeting tussen beide families werd voortgezet op Franse bodem. Het contact werd steeds intensiever, het echtpaar Bolhuis kocht een vakantieboerderij in de Drôme en op de Engweg hingen schilderijen van Remiëns aan de muur. In die sfeer vroeg mevrouw Bolhuis aan de kunstenaar een glas-in-betonraam voor het huis aan de Engweg te ontwerpen. In 1976 werd het bijzondere raam in de ‘dakkapel’ aan de voorzijde van de woning geplaatst. Remiëns vervoerde zelf het zware kunstwerk op het dak van zijn Volkswagen-kever vanuit Brussel naar Laren! 

Bijzondere techniek
Remiëns is in de eerste plaats een landschapschilder met een geweldig goed kleurgevoel en sterke compositie. Hij noemt dat de ‘architectuur’ van een schilderij. Al deze elementen zie je terug in dit Larense glas-in-betonraam. Bij glas-in-lood denkt men vooral aan gotische kathedralen maar ook in de moderne bouwkunst is gekleurd glas gebruikt om een speciale sfeer in het interieur te krijgen. In de wederopbouwarchitectuur waren moderne bouwmaterialen zoals bijvoorbeeld glazen bouwstenen favoriet. Deze konden in een betonnen wand toegepast worden. Al rond 1930 werd in Frankrijk geëxperimenteerd met gekleurde glasvlakken in beton. Nederland begon hiermee na de Tweede Wereldoorlog. Door met beton zorgvuldig gekozen donkere vlekken tussen de lichte glasvlakken aan te brengen werden heel nieuwe patronen gevormd. De op maat gekapte stukken gekleurd glas worden in de bekisting met wapening vastgezet, en daarna wordt het beton gestort. Het beton loopt dan uit, om het glas heen want het vult de breedte van de bekisting op, al dan niet geholpen door stukken karton of triplex. De kunstenaar Daan Wildschut heeft deze bijzondere techniek in Parijs leren kennen en exposeerde zijn Christus in glas-in-beton in 1949 op de tentoonstelling “Scheppend Ambacht” in Maastricht. De wereldtentoonstelling van 1958, de Expo in Brussel zorgde voor meer bekendheid. 

Licht
Adrianus Remiëns woont inmiddels al weer jaren in Frankrijk, is daar als 91-jarige kunstenaar nog steeds aan het werk (zie de foto van zijn atelier). Siemen Bolhuis heeft na het overlijden van zijn ouders nog steeds contact met hem. En Silvester Franke en Hennie van der Wardt genieten nog dagelijks van het raam; ‘In de donkere maanden laten we er van binnen uit een licht doorheen schijnen zodat het raam in de avond en nacht prachtig te zien is vanaf de straat.’ Loop of fiets er eens langs als u in de buurt komt. 

Bronnen:
-De Valk Lexicon Laren-Blaricum;
-www.eerebegraafplaatsbloemendaal.eu/dionisius-remiens;
-www.rkd.nl/nl/explore/artists/66231.
-http://www.documentatie.org/uds4/dbdropdownvolgende.asp?search=Glas-in-beton
-Met dank aan Hennie van der Wardt, Silvester Franke en Siemen Bolhuis.