Ontstaansgeschiedenis schola en scholaconcerten Sint Jans Schola, Laren

In het kader van de feestelijkheden bij het 25-jarig bestaan van de voormalige Goede Herderkerk (september 1981) werd onder meer een concertuitvoering gegeven. Aan die uitvoering werd, naast het parochieel zangkoor van de kerk, medewerking verleend door diverse zangsolisten maar ook instrumentalisten.

Dit artikel is afkomstig uit Kwartaalbericht 122 [2012-4]. Leden van de Historische Kring Laren ontvangen het kleurrijke glossy magazine 4 keer per jaar. U kunt hier lid worden. Losse nummers zijn à € 4 per stuk in de Lindenhoeve te koop, zolang de voorraad strekt.

Reggie van Berkel

Dit jubileumconcert kan worden beschouwd als de eerste aanzet tot wat later de zondagmiddagconcerten werden. In beginsel waren dat kleine concerten van hooguit 45 minuten, waarin naast kerkelijke muziek in het begin vaak ook nog veel wereldlijke muziek ten gehore werd gebracht. Zo hebben bijvoorbeeld ooit de Liebeslieder van Brahms op het programma gestaan. Bij een van de eerste concerten werden een keer de ‘Christmas Carolls’ van Benjamin Britten uitgevoerd, nogal eigentijdse muziek is wat niet zo in het gehoor ligt. Dit vergde dat wat extra repetities van zowel koorleider als dirigent en musici. Dus werden er extra avonden en een zondag middag gereserveerd voor dit doel. Op de zondagmiddag werd er verzameld bij Frans en Martha Dijkman thuis; de 1ste sopranen achter de stoel de 2de naast de piano en zo verdeelde ieder zich over de woonkamer. Dit alles onder de bezielende leiding van Frans en de liefdevolle verzorging (koffie thee limonade en allerlei lekkere dingen) van Martha. Mede door deze extra repetities werd er een prachtig concert neergezet. Een van de velen in deze prachtige traditie. De bezetting van de schola van de Goede Herder, hoewel die toen nog niet direct deze naam droeg, bestond voornamelijk uit een selectie koorleden uit het parochiële zangkoor, veel vroegere leden van het kinderkoor, aangevuld met zangstemmen die door Frans Dijkman (dirigent en initiator) uit zijn schijnbaar onuitputtelijke bestand met muzikale kennissen werden geselecteerd. 

Het kinderkoor, onder leiding van Frans Dijkman, speelde een belangrijke rol bij de latere aanvulling van zowel het kerkkoor, de Schola en ook bij het dirigentenechtpaar Dijkman. Het kinderkoor had de traditie op de 2de kerstdag elkaar op te halen en dan een zogenaamde “bolle buiken wandeling” te houden gewoon een stuk wandelen omdat het koor al twee uur netjes opgeprikt hadden moeten zitten en het toch wel even wilde uitwaaien. Het eerste kind haalde de tweede op en samen de derde en zo werd de groep steeds groter. Nog steeds zingen bij de huidige schola voormalige leden van het kinderkoor. Ook zijn er uit het kinderkoor divers beroepszangers voortgekomen, Denk bijvoorbeeld aan Lydia Gregoire, Joke Majoor en de tenor Frank van Aken.

Met ondersteuning en vaak ook de solistische medewerking van concertmeester Dick de Reus werden de zondagmiddagconcerten gauw een succes. Daarbij mag zeker de grandioze ondersteuning van de echtgenote van Frans Dijkman, Martha, niet worden vergeten. Vaak op de achtergrond regelde zij vele zaken die het Frans mogelijk maakte zich alleen op de muzikale aspecten van de concerten te concentreren.

Populariteit
Moesten bij de eerste concerten de bezoekers naar binnen worden “gelokt” door enthousiaste koorleden en was het bezoekersaantal in het begin op de vingers van een paar handen te tellen; na verloop van enkele concerten nam het bezoekersaantal toe, mede door de publiciteit die op velerlei wijze aan die concerten werd gegeven: posters, flyers, lokale en regionale kranten, zelfs radio-interviews droegen bij aan de populariteit van die concerten. De frequentie van de concerten lag in de beginjaren erg hoog: elke maand was er een uitvoering, met uitzondering van de vakantiemaanden. Rond de hoogfeesten was er dan altijd een extra feestelijk tintje aan zo’n concert.

Hoogfeesten 
Maar na enkele jaren bleek de formule van maandelijkse concerten zeer arbeidsintensief en uiteindelijk niet vol te houden. Frans Dijkman koos er daarom voor om het aantal concerten te beperken tot vier, met name geconcentreerd rond een aantal kerkelijke hoogfeesten: Kerstmis, Pasen en Pinksteren, alsmede rond de viering van Allerheiligen en Allerzielen. De programma’s van die concerten werden samengesteld uit de – vaak – kerkelijke muziek die voor de betreffende hoogfeesten waren gecomponeerd.

Nadat in 1984 de Goede Herderkerk moest worden gesloten en de kerkelijke activiteiten zich concentreerden in de Sint Jansbasiliek, werd voor een beperkt aantal concerten toch nog gebruik gemaakt van het leegstaande kerkgebouw.

Voor het eerst in (1986?) werd het eerste concert door de Schola van Sint Jan/Goede Herder in de basiliek gehouden. Na verloop van tijd zijn van de vier oorspronkelijke concerten er nog drie over gebleven. Omdat het Pinksterconcert enerzijds de minste publieke belangstelling opleverde maar ook omdat er zo kort na het Paasconcert vaak weinig repetitietijd was voor een goed Pinksterconcert, is er toen voor gekozen dit Pinksterconcert te laten vervallen.

Dankzij de uitgelezen keuze van de muziekstukken en mede ook dankzij de zeer afwisselend programmering van de concerten is de publieke belangstelling voor de drie resterende concerten gestaag gegroeid. Zeker met Kerstmis was en is de basiliek overvol en moet het publiek vaak met een staanplaats genoegen nemen.

Hommage
In het jaar dat Frans Dijkman overleed is er toch een Kerstconcert geweest, als hommage aan de initiatiefnemer en jarenlange dirigent van de Sint Jans Schola. Dit werd georganiseerd door de solisten die jarenlang bij de schola hadden opgetreden. Daaraan werkten mee: Leden van de Sint Jans Schola, Elma van den Dool: sopraan, Ina Jørgensen: alt, Ioan Micu: tenor en Palle Fuhr Jørgensen: bas-bariton met Hans van Loenen, trompet en Wybe Kooijmans, orgel. 

In 2005 was er geen Paasconcert. Hans Rikkert de Koe, nam het stokje over en begon in 2005 als vaste dirigent van het parochiële koor, terwijl hij al met Kerst 2004 de nachtmis dirigeerde. Hans startte met de Sint Jans Schola zijn eerste concert de tweede kerstdag in het jaar 2005. Een mooi traditie werd voortgezet.

De scholaconcerten zijn een begrip geworden in Laren en Het Gooi. Vele trouwe bezoekers houden met de hoogfeestdagen in hun agenda een plaats vrij voor deze muzikale hoogtepunten. Ook dit jaar is er wederom een mooi programma. De Sint Jans Schola wordt versterkt door een klein instrumentaal ensemble, Gert Muts zal orgel spelen – zowel solistisch als met het begeleiden van koor en/of solisten. U hoort muziek uit de Messe de Minuit van Charpentier, er worden stukken uitgevoerd van Mozart, Bach, Fauré en anderen. Sopraan Elma van den Dool zal van zich laten horen en het Stille Nacht zal ook weer klinken. Weer een mooi afsluiting van de kerstdagen. Laat deze traditie nog maar lang voortgaan.

Bronnen: Marijke Bierlaagh, Maarten Hofstee en Bernhardien de Jong, internet en leden St. Jan Schola