Han Hulsbergen (1901-1989)
Tekenaar, kunstschilder, fotograaf, lithograaf, emailleur & beeldhouwer
De veelzijdige, in Hengelo geboren, Han (Evert Johannes) Hulsbergen wist tijdens de lagere school al dat hij kunstenaar wilde worden. Hij tekende veel uit boeken en andere voorbeelden. Tijdens zijn middelbare schoolopleiding begon hij zich toe te leggen op de fotografie om daarmee geld te verdienen voor een opleiding op de Amsterdamse Kunstacademie.
Dit artikel is afkomstig uit Kwartaalbericht 157 [2021-3]. Leden van de Historische Kring Laren ontvangen dit kleurrijke glossy magazine 4 keer per jaar. U kunt hier lid worden. Losse nummers zijn à € 4 per stuk in de Lindenhoeve te koop, zolang de voorraad strekt.
Tekst: Mary van der Schaal
Han huurde een fotostudio in Middelburg en volgde privélessen aan de normaalschool in Amsterdam om zich voor te bereiden op het toelatingsexamen voor de Rijksacademie. Het lukte hem en hij werd toegelaten op de academie waar hij niet alleen les kreeg van kunstschilders H.J. Wolter en R. Roland Holst, maar ook van beeldhouwer J. Bronner. Tevens kreeg hij een gedegen opleiding in correct materiaalgebruik en preparatie van schildersdoeken. Bij de schildertechnieken werd veel aandacht geschonken aan gebruik van verf en kleuren. Dat alles gaf hem een basis om een veelzijdig kunstenaar te worden. Ook werd er in verschillende stijlen gewerkt en dat heeft hem de rest van zijn leven de drang gegeven om steeds maar weer te experimenteren met vormen, stijlen en materialen.
Zijn eerste grote opdracht kreeg hij al in zijn studieperiode van het Amsterdamse Rika Hopper Theater (nu Desmet Studio’s) om een decorontwerp te maken voor een voorstelling. Hij begon dus op te vallen. Toen hij zijn studie met succes had beëindigd ging hij reizen. Meer van de wereld zien, andere indrukken opdoen, maar vooral oude culturen bestuderen. Hij begon opdrachten te krijgen tijdens zijn verblijf in Mallorca en Zuid-Spanje. Zo schilderde hij kinderportretten van zigeunermeisjes voor de familie Fernandez in Granada.
Na het beëindigen van zijn studies ontving hij een toelage van het Rijk om zijn studies voort te zetten in Italië. Hij studeerde aan de Academia della Bel Arte in Florence en kon in het Uffizi werken, waar hij de Florentijnse meesters bestudeerde. Zijn tentoonstelling op de academie van Florence werd goed ontvangen.
In de Corriere della Sera verscheen de opmerking over Hulsbergen ‘il Botticelli del XX secolo proviene dall’ Olanda’ vertaald: De Botticelli van de twintigste eeuw komt uit Nederland!
In 1920 kwam Han terug naar Nederland en vestigde hij zich in Amsterdam, waar hij brood op de plank verdiende door portretten te schilderen. Intussen reisde hij veel. Trok naar Parijs, Madrid, Toledo en Granada. Daar had hij volop gelegenheid om de oude meesters te bestuderen. Het grote doek ‘Allegorie der Muziek’ maakte hij in de jaren dertig en het werd door het Singer Museum in Laren aangekocht. In deze periode ontmoette hij ook zijn toekomstige vrouw, Josephine Anne Nina (Fieneke) van der Sijp, in Amsterdam, waar zij piano studeerde aan het conservatorium. Zij trouwden in 1936 en verhuisden naar de Weteringschans tegenover het Rijksmuseum, het artistieke centrum van Amsterdam.
Hij maakte veel contacten met kunstenaars en schrijvers. Werd lid van de kunstenaarsvereniging Arti et Amicitae waar hij geregeld tentoonstellingen organiseerde. In 1939 kreeg hij de Van Collem Prijs.
Enige tijd later kreeg hij de opdracht om een schilderij van koningin Emma te maken.
In 1939 verhuisden Fieneke en Han naar Blaricum. Zij gingen wonen op de Torenlaan. Han huurde een atelier bij het Grenslaantje, ook aan de Torenlaan. Intussen kregen zij twee kinderen.
Het Gooi was een prachtige omgeving voor zijn onderwerpen en ook een fijne omgeving om met zijn kinderen de polder in te trekken en vogels te spotten.
Allegorie der muziek, collectie Singer Laren.
Han in zijn atelier.
De Tweede Wereldoorlog brak uit en de vredige tijd was voorbij. De voorraden voor de kunstenaars werden steeds minder, angst en onrust kondigden zich aan en aan kunstwerken werd weinig nog gedacht. Han Hulsbergen begon zich te verdiepen in de mythologie. Zijn onderwerpen kregen een andere dimensie. Zijn werken werden abstracter en werden dik omlijnd. Omdat zijn werk steeds abstracter werd, kreeg dat al snel het stempel kubistisch. In deze periode vertoonde dat veel overeenkomst met het werk van Picasso. Dit genre gaf hem toch niet de voldoening die hij verwacht had en hij experimenteerde weer verder tot een eenvoudige abstracte stijl, waarbij de volle expressie van het karakter nog aanwezig was. Hij schilderde over oude doeken heen, want stilzitten was geen optie voor hem. En het materiaal was schaars.
De oorlog ging voorbij. Langzamerhand werd er weer geëxposeerd. In een van zijn eerste naoorlogse tentoonstellingen nieuwe stijl was het even schrikken voor de critici, maar al snel reageerden zij enthousiast. Ook in het buitenland begon zijn werk op te vallen. Het was niet meer de romantiek van het landleven in oorlogstijd maar meer experimenteel. Hij oogstte succes met zijn exposities in Nederland, maar ook in New York, Londen, Dublin, Oslo en Pittsburgh. Hij won de Koninklijke Begeer Prijs in Den Haag en in 1952 kreeg hij van het Rijk een toelage voor een reis naar Griekenland om daar de cultuur en de mythologische verhalen van het land te bestuderen. Ondanks dat alles bleef Han experimenteren met materialen en door zijn kennis ervan, en van verschillende technieken ontdekte hij een materiaal waarmee hij sculpturen kon vervaardigen. Hij noemde dit materiaal Meliora Beton. Van metalen framen vormde hij fantasierijke figuren die hij later beschilderde als doek. Deze sculpturen werden in de jaren vijftig een groot succes.
De windman, aan de Kerklaan in Blaricum (foto: wikimedia).
Intussen bleef hij schilderen en ging zijn werk toch weer meer de abstracte richting uit. De tijd van realistische weergave was voorbij. Zijn producten werden vervaardigd van verschillende materialen, zoals zand, hout, metaal glas en schelpen.
In 1967 kocht Hulsbergen een emailfabriek en experimenteerde hij met schilderen in email. Men dacht in die tijd dat schilderen met email onmogelijk was. Maar Han wist toch te werken met email en maakte meters grote doeken op metalen ondergronden, zonder dat het materiaal barstte of vervormde. Op latere leeftijd begon het zicht bij hem af te nemen. Toch bleef hij reizen en experimenteren. Hij bleef werken tot zijn heengaan. Hij overleed in 1989 in Blaricum. Een ernstige, veelzijdige en vakbekwaam man, die zijn hele leven experimenteerde in de kunst. Een duizendpoot, die de veelzijdigheid van de kunst sterk heeft uitgebreid en getoond.
Bronnen: Zoon Roderick, Internet, De Valk/kunstenaars, Wikipedia en H. v.d. Kamp.
Maanlandschap in emaille.