Van Wulfenfonds 40 jaar

Het fonds is voortgekomen uit de nalatenschap van Margaretha (Margot) Antonia Johanna van Wulfen. Zij was de dochter en enig kind van meester Van Wulfen en zijn vrouw. Margot overleed op 8 januari 1948 in Rome. Zij werd 71 jaar. In 1926 was zij op 50-jarige leeftijd in Rome gaan wonen. 

Dit artikel is afkomstig uit Kwartaalbericht 164 [2023-2]. Leden van de Historische Kring Laren ontvangen het kleurrijke glossy magazine 4 keer per jaar. U kunt hier lid worden. Losse nummers zijn à € 9,50 per stuk in de Lindenhoeve en bij Bruna te koop, zolang de voorraad strekt.

Tekst: Cees Meijer

Motief of reden van deze verhuizing naar de Italiaanse hoofdstad is niet bekend, en ook niet te achterhalen volgens Ben Schmitz, schrijver van een boekje over de 50-jarige geschiedenis van Johannes Hove. Schmitz zegt hierover: “Bijna iedereen weet wel iets van ‘meester Van Wulfen’, maar niemand iets van zijn dochter Margot. Gevraagd naar het waarom daarvan zegt een wijze bejaarde inwoonster: ‘Wie in die jaren wegging uit het dorp was echt weg.’” Haar woonhuis Brink 7 (later bewoond door makelaar Timo Smit) had Margot wel aangehouden voor haar spaarzame bezoeken aan Laren.

Testament
F. van Kessel was de executeur-testamentair van de erfenis van Margot van Wulfen. Van Kessel was directeur van het Larense kantoor van de Amsterdamsche Bank (voorloper van ABN/AMRO). Hij woonde in het huis op de boek van Brink/Kerklaan. Tot voor kort bewoond door P. Grégoire. Van Kessel liet indertijd het huis bouwen, hield er kantoor en woonde er. Als executeur-testamentair maakte Van Kessel op 23 januari 1948 in een advertentie in de Bel het overlijden van Margot bekend.Tien dagen daarna wordt het testament voorgelezen in een vergadering van het kerkbestuur van de St. Jansbasiliek. De kerk is aangewezen als algemeen erfgenaam met de verplichting enkele legaten te voldoen en wat overbleef “te doen strekken als fonds ter verpleging te Laren van Ouden van dagen”. Het testament was al in 1932 opgemaakt. De legaten – telkens enkele duizenden guldens – waren onder andere bestemd voor de Katholieke Universiteit in Nijmegen, de Katholieke leeszaal en het ziekenhuis in Laren. Behalve contanten bestond de erfenis uit haar huis op de Brink, een stukje grond aan de Hilversumseweg en enkele percelen weiland in Blaricum. Ook drie schilderijen van Albert Neuhuys behoorden tot de boedel. Het zijn portretten van Margot en haar ouders; ze hangen nu in de bestuurskamer van Johannes Hove.

Leesmethode
Omdat Margot van Wulfen meer dan tien jaar in het buitenland had gewoond, waren er geen successierechten verschuldigd. Margot werd in Rome begraven. Na afwikkeling van de boedel resteerde een kleine fl 50.000,- dat bestemd was voor de stichting van een verzorgingstehuis voor bejaarden. Dat werd dus Johannes Hove.

Hoe was het kapitaal van Margot van Wulfen ontstaan? Zijzelf kan niet de ‘bron’ zijn geweest, want in het Larense bevolkingsregister was achter haar naam ‘zonder beroep’ ingevuld. Zij rentenierde dus, volgens Schmitz. Belangrijk element van haar vermogen was hoogstwaarschijnlijk de opbrengst van de populaire leesmethode voor het lager onderwijs, die haar vader, ‘meester’ Johan van Wulfen, had ontwikkeld. ‘De Sprekende Letterbeelden’ was een makkelijke methode om de schooljeugd het A.B.C. te leren, en waarmee Van Wulfen in het hele land naam had gemaakt. De kleurige afbeeldingen hingen als leerstof aan de wanden van bijna alle LO. scholen. Johan van Wulfen overleed in 1912 op 74-jarige leeftijd.

Stichting Van Wulfenfonds
Het geld van Margots erfenis bleef aanvankelijk in eigendom en beheer bij het kerkbestuur. Toen al onder de titel ‘Van Wulfenfonds’. Na het gereedkomen van Johannes Hove schuift het kerkbestuur het hele Van Wulfenfonds (incluis de opbrengst van het woonhuis aan de Brink en enkele verpachte weilanden) door naar het bestuur van Johannes Hove. Deze krijgt het fonds in beheer, maar niet in eigendom. De penningmeester van Johannes Hove voert een aparte boekhouding onder de naam ‘Van Wulfenfonds’.

Omdat de rijksoverheid een nieuwe financieringsopzet voor ouderen ontwikkelde, werd het uiteindelijk raadzaam geacht het fonds te verzelfstandigen. In maart 1983 kwam het fonds in eigendom van een nieuwe stichting, opnieuw onder de naam Van Wulfenfonds. Toen bedroeg het Van Wulfenfonds f 464.121,54, t.w. de door Johannes Hove beheerde nalatenschap van Margot van Wulfen, vermeerderd met latere rechtstreekse schenkingen van derden en de rente over het geheel.

Het Van Wulfenfonds is nog steeds actief. Uit de rente van het fonds worden projecten ten behoeve van ouderen gefinancierd. Zo is recent een schenking voor een braintrainer gedaan voor het Ontmoetingscentrum Laren van de King Arthurgroep. Het gaat specifiek om een schenking voor de dagopvang voor beginnend dementerenden in Schering en Inslag. Ook de vier bejaardenhuizen in Laren – Johannes Hove, Stichtse Hof, Theodotion en Rosa Spierhuis – kunnen een beroep doen op het Van Wulfenfonds.

Het is de bedoeling in verband met het 40-jarig bestaan van het Van Wulfenfonds in de komende zomer een tentoonstelling over de familie Van Wulfen – in het bijzonder Margot – te houden in de Lindenhoeve.

Bronnen: Ben Schmitz, Van zorg naar zorgminuten (Valkhof Pers, 2005); Karel Loeff, Het portret van Margot van Wulfen vervaardigd door Albert Neuhuys, HKL-Kwartaalbericht, nr. 54; Straten in Laren: HKL-site; met dank aan het bestuur van stichting Van Wulfenfonds.