Larense voorouders op internet
Sinds kort heeft de werkgroep genealogie al hun kennis en inspanningen gepubliceerd in een nieuwe internetsite: www.larensevoorouders.nl. De site bevat onder andere alle geboorte aktes van 1811 tot en met 1904 en alle overlijdens aktes van 1811 tot en met 1950 uit de Burgelijke Stand van Laren. De site is vrij toegankelijk en door iedereen in te zien waarbij de regels voor privacy worden gewaarborgd.
Dit artikel is afkomstig uit Kwartaalbericht 112 [2010-2]. Leden van de Historische Kring Laren ontvangen het kleurrijke glossy magazine 4 keer per jaar. U kunt hier lid worden. Losse nummers zijn à € 4 per stuk in de Lindenhoeve te koop, zolang de voorraad strekt.
Hans Schaapherder
De werkgroep genealogie, bestaande uit Yvonne Majoor en An van der Linden-de Wit, hebben er voor gekozen de site samen te stellen met het genealogische softwareprogramma PhpGedView die alle gegevens uitwisselt volgens het standaard bestandsformaat gedcom (bestandsextensie: .ged). De basis is Engels maar de gebruiker krijgt de keuze voor een andere taal, waaronder Nederlands. Dat is ook de reden waarom er in het begin nog een paar dingetjes niet helemaal goed zijn gegaan: zo worden sommige accenten verkeerd weergegeven (bijvoorbeeld: André wordt Andræ) en wordt “overleden vóór” overgenomen als “overleden op”. Aan deze kinderziektes wordt momenteel nog druk gewerkt.
Neemt niet weg dat beide dames een gigantische schat aan informatie hebben verwerkt en opengesteld waarbij gegevens van nog levende personen worden afgeschermd. En het mes snijdt aan twee kanten. Als u – de gebruiker – aanvullende informatie of correcties heeft kunt u dat eenvoudig via de site aangeven. Zo werken we samen aan de perfecte stamboom van ‘onze’ Larense voorouders.
Dat genealogie geen saaie materie hoeft te zijn, wordt op de homepage van de nieuwe site al direct duidelijk gemaakt. De welkomstpagina bevat namelijk al behoorlijk wat interessante weetjes, feitjes en statistiekjes. Er zijn ruim 34.000 personen
opgenomen, bestaande uit 17.368 mannen en 17.103 vrouwen die tezamen 12.175 gezinnen hebben gevormd. Dat weten we weer aan de hand van 51.022 opgenomen gebeurtenissen zoals geboorte, overlijden en huwelijk. Gezien de eerder genoemde conversieproblemen betwijfel ik de juistheid van 126 jaar die aan de langstlevende persoon wordt toegekend. Van Klaas Rigter weet de werkgroep in ieder geval dat hij vóór 1942 moet zijn overleden. Misschien kunt u hier helpen? Van de gemiddelde leeftijd bij overlijden schrik je heden ten dage wel: 46 jaar voor de mannen en 48 jaar bij de vrouwen. Gerrit Distelblom en Joanna Bakker hebben ons dorp met wel 20 spruiten verrijkt terwijl onze voorouders gemiddeld 1,84 (?!) kind per gezin hadden. Het vroegst vermelde geboortejaar is 1480 en de meest actuele gegevens uit 2010 zijn aangemerkt als ‘privé’ tenzij daar toestemming voor is gegeven, zoals het overlijden van An’s broer, Gert de Wit, op 26 april j.l.
Larense achternamen
De site bevat 6.510 verschillende Larense achternamen waarvan op de welkomstpagina al een overzicht van de 100 meest voorkomende. Ik heb Yvonne gevraagd om dat weer samen te vatten in een top 10 en die heb ik vervolgens vergeleken met de statistieken uit de Nederlandse Familienamenbank die vorig jaar is gelanceerd door het Meertens instituut. De top 10 van Larense achternamen heeft het jaartal 1904 als uitgangspunt. Niet alleen omdat dit het jaartal is waarvoor geen privacy-gegevens meer gelden maar ook omdat het aantal achternamen in Laren de laatste 50 jaar sterk is gewijzigd door grootschalige “import”. Bij de grafieken die per achternaam door het Meertens Instituut worden getoond, kun je het exacte aantal naamdragers per gemeente in 2007 zien door het muispijltje op Laren te plaatsen. Diezelfde 10 namen uit 1904 heb ik vervolgens bij 2007 in de volgorde met dat aantal naamdragers gezet hetgeen dus geen representatief overzicht vormt.
| 1904 | 2007 |
| 1. Majoor | 1. Vos (120) |
| 2. Calis | 2. Calis (101) |
| 3. Smit | 3. Majoor (93) |
| 4-6 van den Brink | 4. Bakker (82) |
| de Leeuw | 5. Smit (71) |
| Schaapherder | 6. van den Brink (66) |
| 7. Willard | 7. Bus (50) |
| 8. Bakker | 8. de Leeuw (46) |
| 9. Vos | 9. Willard (24) |
| 10. Bus | 10. Schaapherder (17) |
De Larense top 10 wijkt sterk af van de landelijke top 10 waar “de Jong” de meest voorkomende naam is, gevolgd door “Jansen” en “de Vries”. De nummers 4 t/m 10 zijn “van de / den / der Berg (4), “van Dijk” (5), “Bakker” (6), “Janssen” (7), “Visser” (8), “Smit” (9) en tot slot “Meijer / Meyer”.
Larense voorouders
En al die trivia op de homepage is nog maar het begin van een ontdekkingsreis. U hoeft zich niet aan te melden om op deze website gegevens te bekijken. De site larensevoorouders.nl biedt een uitgebreide zoekmachine en heeft talloze manieren om de gevonden informatie weer te geven. Bij overzichten kan er onder andere gekozen worden voor een cirkeldiagram, familieboek, kwartierstaat, nakomelingen, tijdlijn, verwantschap, voorouders of een zandloperdiagram.
Ik heb gemerkt dat je beter even het nummer van de persoon die je wilt weergeven kunt onthouden of opschrijven want vaak begint de weergave met een voorbeeldpersoon. Startpersoon “I15839” is mijn opa die elders in dit nummer ook in het verhaal van mijn vader voorkomt. Bij veel overzichten kun je ook nog aangeven hoeveel generaties je wilt weergeven maar het is logisch dat een hoog aantal de leesbaarheid niet ten goede komt. In het menu “detailgegevens” kun je verder zoeken naar een persoon of gebeurtenis. Sommige van deze functies worden nog niet volledig ondersteunt of wordt verwezen naar de beheerder. Stapsgewijs kies je eerst een achternaam en vervolgens een voornaam. De meeste informatie is interactief zodat je door er op te klikken wordt doorgelinkt naar weer een andere informatiebron zoals bijvoorbeeld de dag van geboorte. Misschien wel de interessantste van dit menu is “personen per locatie”. Wist u bijvoorbeeld dat er in Kongo een Laarder is overleden?
Het derde menu geeft alle zoekmogelijkheden via gebeurtenissen weer. Wat gebeurde er allemaal op dag x van maand y in jaar z?
Als laatste het menu “Rapporten” die de meeste overzichtsvormen als pdf kan uitvoeren zodat je het op je eigen computer kunt bewaren of uitprinten. Perfect want pdf kan op iedere computer worden gelezen en is gratis te downloaden. De site heeft ook nog een “help” menu met inhoud, veelgestelde vragen en koppelingen naar gebruiksaanwijzingen.
Het balletje ligt nu bij u, de gebruiker. Aanvullingen, wijzigingen en foto’s zijn welkom die dan door Yvonne en An kunnen worden verwerkt in het bestand. Ook gegevens die (nu nog) privacy-gevoelig zijn kunnen zo ingesteld worden dat het niet zichtbaar en ook niet opzoekbaar is. De werkgroep zoekt ook uw hulp voor de gegevens van vóór 1811 en de gegevens van 1905 tot heden die nog niet volledig zijn.
Even terug naar de site van het Meertens Instituut. De Nederlandse Familienamenbank geeft informatie over alle 314.000 familienamen die in 2007 bij de Gemeentelijke Basisadministratie met de Nederlandse nationaliteit zijn geregistreerd. Daarnaast is ook het namencorpus van de volkstelling van 1947 opgenomen. Op basis hier van zou je moeten kunnen zien welke Nederlandse familienamen in welke regio’s voorkwamen dacht Leendert Brouwer (redactie) en begon een kaartenbak. Gelukkig kwam de computer te hulp, en inmiddels zijn alle gegevens gedigitaliseerd en opvraagbaar via de website www.meertens.knaw.nl/nfb In één oogopslag krijg je dan te zien waar je naamsverwanten wonen. Als je Janssen heet, ontdek je bijvoorbeeld dat die dubbele “s” betekent dat je waarschijnlijk Noord-Limburgse wortels hebt. Succesvolle familienamen zijn “Jansen” (niet de Limburgse tak dus) of “de Leeuw” die sinds 1947 met 61% groeide naar 10.100 naamdragers. Er zijn ook zogenaamde ‘onwelvoeglijke’ namen. De naamdragers daarvan veranderen vaak hun achternaam. Zo is de familienaam “Poepjes” tussen 1947 en 2007 gehalveerd en is “Kloot” procentueel nog meer afgenomen, terwijl dat toch gewone adresnamen zijn, die duiden op het huis waar de kloot uithangt. De kloot was een wereldbol, vertelt Brouwer.
Binnenkort ga ik naar mijn familie in Amerika die fanatiek bezig is met genealogie en zoveel mogelijk van haar “roots” wil weten. Ik weet zeker dat ook zij verguld zullen zijn van www.larensevoorouders.nl. Yvonne en An, bedankt!
Bronnen: www.larensevoorouders.nl, www.meertens.knaw.nl/nfb, http://nl.wikipedia.org/wiki/Genealogie_(geschiedkunde) en artikel door Rien van den Berg.
Genealogie
Achternamen kunnen op verschillende manieren tot stand zijn gekomen: de naam kan betrekking hebben op de voornaam van een van de ouders, schoonouders of grootouders; dit heet een patroniem. Een voorbeeld hiervan is Willem Janszoon, afgekort tot Willem Jans. De achternaam kan ook verband houden met de aardrijkskundige plek waar men vandaan komt (toponiem), bijvoorbeeld Jan Elsen (van de plaats Elsen), maar ook Piet van de Ven (uit een veengebied) of Van Langendonck (afkomstig van een lange Donk). Geografische toenamen bleken vroeger doorgaans op een hogere afkomst te wijzen. In de Nederlandstalige familienamen is er een tweedeling op te merken binnen de geografische familienamen: toenamen met herkomstvoorzetsels werden hoger geëvalueerd dan samengestelde naamsvormen eindigend op -man(s). Vergelijk Van den Bosch met Bosmans. In Vlaanderen, Brabant, Oost-Nederland en Engeland komt een bijzondere vorm van toponiemen voor: herberg- en boerderijnamen. Mensen vernoemden zich naar de boerderij of herberg waarin ze woonden, zoals Leferink of Groot-Kromkamp. Door verschrijvingen van ambtenaren en geestelijken zijn vele achternamen in de loop van de tijd verbasterd. Verbruggen naast Vanbrugge, Van Brugge of Dupont komen voor, zodat het uitzoeken van dergelijke familienamen een hele klus kan zijn. Daarentegen kwam het fenomeen vernoemen vroeger veelvuldig voor, zodat een bepaalde voornaam of een kleine variatie daarop regelmatig weer bij de nakomelingen werd toegepast, wat weer enigszins houvast biedt. Onder het regime van Napoleon werd de burgerlijke stand vastgelegd. In het huidige Nederland werd met de invoering van de BS in 1811 iedereen verplicht een achternaam te voeren. In bepaalde streken van Nederland kan het voor een genealogisch onderzoeker echter problemen opleveren, omdat een familie ineens van achternaam veranderde. Het aannemen van een achternaam werd vastgelegd in de zogenaamde registers van naamsaanneming, die onderdeel van het bevolkingsregister zijn.