Larenberg

Het was misschien wel een domme gewoonte, maar als kind las ik al de scheepvaartberichten in de krant. Och, ooit had ik een collega die trouw iedere ochtend de waterhoogten noteerde die de radioverslaggever oplas om er dan verder niets mee te doen. Die scheepvaartberichten hadden te maken met mijn vader. Hij was namelijk scheepstuiger. En als er een nieuw schip van de helling was gelopen dan las hij later in de krant dat het bewuste schip, waar hij de tuigage op had aangebracht, b.v. op een bepaalde datum te Bremen was gearriveerd.

Dit artikel is afkomstig uit Kwartaalbericht 97 [2006-3]. Leden van de Historische Kring Laren ontvangen het kleurrijke glossy magazine 4 keer per jaar. U kunt hier lid worden. Losse nummers zijn à € 4 per stuk in de Lindenhoeve te koop, zolang de voorraad strekt.

Bep de Boer

Zo zag hij dan zijn werk de wereldzeeën over gaan. En dat waren in de loop van de jaren heel veel schepen. En zo kwam het dat ik ook de scheepvaartberichten las. Op een gegeven moment, we woonden toen al in Laren, zag ik dat er een schip met de naam “Larenberg” de 2ge mei (1954) te Port Said werd verwacht. “Larenberg” dacht ik, dat is toch die grote villa op het Laarderhoogt? En als ik langs de bewuste villa fietste, dacht ik steeds weer aan die scheepsberichten. Tot dat ik er nu maar eens werk van heb gemaakt en op zoek ben gegaan naar het schip de ” Larenberg”.

Het schip “De Larenberg”

Ik ging op zoek, via het Scheepvaartmuseum te Amsterdam naar het bewuste schip. En daar ontdekte ik dat er niet één maar twee schepen zijn geweest met de naam “Larenberg”. Beide schepen waren eigendom van de Rederij Vinke & Co te Amsterdam. En dan stuit je weer op een andere naam namelijk Vinke. Want in Laren kennen we de straat met de naam Vinke. Hoe zit dat dan?

De Vinkebaan

De Vinkebaan kreeg zijn naam door de ideeën van de heren A. Warnderinck Vinke, procuratiehouder en zijn buurman de architect J. Baanders. Zij woonden aan een zandweg die geen naam had. Zij kwamen op het idee om hun namen samen te voegen en er “Vinke Baan” van te maken. Zij dienden een verzoek in bij het gemeentebestuur van Laren. Die ging er mee akkoord dat de weg voortaan Vinkebaan zou heten. En die meneer Vinke had weer iets te maken met de rederij Vinke & Co. in Amsterdam. Deze rederij is ooit begonnen als een scheepsvictualiënwinkel. De familie Vinke is afkomstig uit Heemse, een gehucht in de buurt van Hardenberg in Overijssel.

De scheepsvictualiënwinkel (dat zijn levensmiddelen om mee te nemen op zee) was gevestigd aan de Geldersekade (1804) en is later uitgegroeid tot een enorme rederij met veel schepen die alle wereldzeeën bevoeren. De rederij Vinke & Co werd op 11 mei 1860 opgericht door Albertus Vinke. Hij vestigde zich als cargadoor en scheepsmakelaar. Wie de “Co” in de firmanaam was is niet bekend. Waarschijnlijk heeft hij nooit bestaan. Wat wel heeft bestaan? Dat waren twee schepen met de naam “Larenberg I en 11. En die waren eigendom van de rederij Vinke & Co.

Larenberg I

De “Larenberg I “werd gebouwd bij A. Vuijk & Zonen, scheepswerf te Capelle aan de IJssel in 1916 i.o.v. N.V. Stoomboot Mij. Hillegersberg, een dochteronderneming van Vinke & Co te Amsterdam. In 1935 werd het schip verkocht aan Euxine Shipping Co Ltd in Londen en kreeg toen de naam “Helena Margaretha”. Op 8 april 1941 werd het schip getorpedeerd in positie 33° 00′ n 23° 52′ w. Dat zou volgens mij ergens tussen Cuba en de Bahama eilanden zijn. Ik keek dit na in de Bosatlas, maar ik kan er natuurlijk ook helemaal naast zitten.

Larenberg II

Dit vrachtschip werd gebouwd op de scheepswerf van N.V. C. v.d. Giessen & Zoon te Krimpen aan de IJssel in 1941 . Op 25 maart 1941, direct na de oplevering, werd het schip gevorderd door de Duitsers. Als “Amsterdam” ging het schip in de vaart. In mei 1945 werd het schip ernstig beschadigd in de haven van Lübeck in Duitsland gevonden als gevolg vaneen torpedotreffer. Terug in Nederland werd het schip hersteld en werd in 1946 weer in dienst gesteld bij de Charter VNS/ Holland Afrika Lijn. In 1960 werd het schip verkocht aan Banno Oceania Ltd Hong Kong en herdoopt als “Daisen”. ln 1963 kreeg het weer een nieuwe eigenaar, nu Daiwa Kalum K.K. Osaka in Japan. De nieuwe naam werd “Daisen Mara”. In 1971 was het definitief het einde van het schip. Het werd in Japan gesloopt.

De villa Larenberg

De historische buitenplaats ” Larenberg” is gelegen op de zuidoostelijke flank van het Laarderhoogt. Op het hoogste deel van het Laarderhoogt (27.75 m.) liet Jhr. Mr. Cornelis Backer (1798-1864) in 1834 het buitenhuis bouwen. Cornelis Backer was geboren en getogen in Groningen. Na zijn studie rechten en promotie aldaar in 1821, vestigde hij zich in Amsterdam waar hij tot 1850 bleef wonen. In 1826 trouwde hij met Johanna Brantsen van de buitenplaats “Zypendaal” bij Arnhem. Of Backer ooit op landgoed “Larenberg” heeft gewoond, is niet duidelijk.  In 1851 werd hij commissaris van de koning in Overijssel. Omdat hij verplicht werd in Zwolle te gaan wonen verkocht hij de buitenplaats. De eerstvolgende eigenaar van 1851 -1869 was Jan Eduard baron van Lewe van Aduard (1817-1869). Na zijn overlijden werd het landgoed in 1870 verkocht aan George L. Wurfbain. Na het overlijden in 1882 van Wurfbain lieten zijn erfgenamen de buitenplaats veilen. Na korte tijd in bezit te zijn geweest van Franciscus Desmonds, Bok en Barend Pelentier kwam het in 1897 in bezit van Anton Frederik Insinger (1844-1920) De heer Insinger heeft er tot zijn overlijden gewoond. Zijn weduwe overleed in 1939. Na haar overlijden erfde haar zoon, L.A. lnsinger (1869-1950) het landgoed, die het op zijn beurt na liet aan zijn enige dochter mw. I. lnsinger (1901-1984), die gehuwd was met Jhr. Mr. Dr. Lodewijk van Asch van Wijck. Aangezien na het overlijden van mevrouw Van Asch van Wijck-Insinger in 1984 de nalatenschap onverdeeld bleef is “Larenberg” nu in bezit van de Erven Van Asch van Wijck-Insinger.

En zo is de cirkel weer helemaal rond. Je leest in de scheepsberichten over het s.s. “Larenberg”. Dat is eigendom van Vinke & Co. Je denkt meteen aan de Vinkebaan en aan het landgoed “Larenberg” in Laren. Wat mij betreft was het de speurtocht meer dan waard.

Met dank aan mevrouw Van Asch van Wijck.   

Bronnen:

• “Vinke & Co” 1860-1985 door HJA Dessens en G.J. Van Dijk – uitgeverij De Alk B.V. Pagina’s 5-6-86-88.
• De Gooische Courant – 6 februari 1950.
• De Waarheid – 25 mei 1954.
• Streekarchief voor het Gooi en de Vechtstreek, Hilversum.
• Het Scheepvaart Museum, Amsterdam.
• “Laren Door De Staten Heen” door Gerard Koekkoek – Uitgeverij boekhandel Judi Kluvers Laren, Pagina89.
• Rijksdienst voor de Monumentenzorg