‘De Scheper’, een school werd geschiedenis

Enkele edities van het Kwartaalbericht terug hebben wij aandacht geschonken aan de vooroorlogse geschiedenis van wat toen nog de ‘School met de Bijbel’ heette. In dit artikel komen gebeurtenissen en ontwikkelingen in de naoorlogse geschiedenis langs. In 2015 moest de school, die inmiddels ‘de Scheper’ heette, de deuren sluiten wegens te weinig leerlingen. Voor dit artikel spraken wij met enkele oud-leerlingen en met Olga Wagenaar, directeur van de Scheper van 1990 tot juli 2010.

Dit artikel is afkomstig uit Kwartaalbericht 162 [2022-4]. Leden van de Historische Kring Laren ontvangen het kleurrijke glossy magazine 4 keer per jaar. U kunt hier lid worden. Losse nummers zijn à € 9,50 per stuk in de Lindenhoeve en bij Bruna te koop, zolang de voorraad strekt.

Tekst: Cees Meijer

Een goede basisschool moest toch sluiten 

Tot in de jaren zestig had de School met de Bijbel niet te klagen over de instroom van leerlingen. Oorzaken: de naoorlogse geboortegolf en de uitbreiding van Laren met nieuwe woonwijken, vooral aan de oostkant van het dorp. Toch wordt de teruggang van de naoorlogse geboortegolf al vroeg in de jaren zestig merkbaar. In het schooljaar 1961-1962 ging het aantal leerlingen in de 1e klas van gemiddeld 35 naar 24 leerlingen. Toch kan de School met de Bijbel in 1967 betrekkelijk zorgeloos het 50-jarig bestaan van de schoolvereniging vieren. 

In de tweede helft van de jaren zeventig zet de terugloop van het aantal leerlingen door. Een belangrijke oorzaak was gelegen in de uitbreiding van Eemnes met nieuwe woonwijken (de zogeheten Noordbuurt) en de stichting van een tweede protestant-christelijke school in onze buurgemeente (het Noorderlicht). In Laren werden na 1970 weinig nieuwbouwwoningen opgeleverd, laat staan dat van een significante uitbreiding van ons dorp sprake was. 

Naamswijziging

Ergens in de jaren zeventig wijzigt de School met de Bijbel zijn naam in de Scheper (betekent: schaapherder). Het exacte jaar kunnen noch Olga Wagenaar noch de oud-leerlingen Fenna van der Linden en Sebastiaan Rigter noemen. 

Olga Wagenaar, die vanaf 1970 leraar was op de school, heeft wel een verklaring voor de naamswijziging. “Ik denk dat men de naam School met de Bijbel niet langer een passende naam voor de school vond. Het was een school waarop kinderen van allerlei afkomst en geloof welkom waren. Veel kinderen van katholieke ouders hebben de school bezocht. Ook kinderen van ouders die het belangrijk vonden dat hun kinderen kennismaakten met de Bijbelverhalen kozen voor de Scheper. De naam School met de Bijbel maakte in de zeventiger jaren de indruk dat die school zeer streng in de christelijke leer was, behoudend. Dit was niet het geval. Juist openheid naar andere geloven was voor de school heel belangrijk. Ook werd de school bezocht door kinderen van meer en minder welgestelde ouders. Het motto van de school was ‘Verschillen mogen er zijn’. Dit geeft aan dat er een open toelatingsbeleid werd gehanteerd.”

Olga Wagenaar vervolgt: “De naam ‘School met de Bijbel’ zou ook de indruk kunnen wekken dat het onderwijs op de school niet eigentijds zou zijn. Mijn ervaring in alle jaren dat ik op de school heb gewerkt is, dat de mensen die er werkten voortdurend enthousiast bezig zijn geweest met vernieuwend onderwijs. Al heel snel had de school bijvoorbeeld, met medewerking van de ouders, een prachtig geoutilleerd computerlokaal waar de leerlingen vaardigheden konden opdoen en werkstukken konden vervaardigen.” De school stond borg voor goed onderwijs. Een inspectierapport uit 2010, enkele jaren voor de sluiting, getuigde ook daarvan. 

Oud-leerling Sebastiaan Rigter noemt in dit verband de aanleg van schooltuintjes. Een grasveld werd verdeeld in tuintjes van zo’n 10 m². De leerlingen verzorgden per tweetal een tuintje, en zaaiden groenten in zoals bieten en peultjes. Door Sebastiaans vader Piet werd een pomp geslagen want het zaaigoed moest natuurlijk op zijn tijd besproeid worden. 

Directeur Wijnand

De al genoemde Fenna van der Linden en Sebastiaan Rigter zijn moeder en zoon. Fenna zat in de jaren zestig op de School met de Bijbel en Sebastiaan in de jaren tachtig op de Scheper. Zij noemen allebei de heer H.J. Wjjnand. Hij was van 1966-1990 het hoofd der school, dat na de invoering van de basisschool (1985) directeur heette. Wijnand was de opvolger van de heer Van den Houten die van 1939 tot1966 de scepter zwaaide op de School met de Bijbel.

Sebastiaan herinnert zich de vrijdagmiddagen waarop de hele school bijeenkwam om canons te zingen onder leiding van meester Wijnand. De leerlingen van groep 1 zaten op de eerste rij en zo door tot de achterste rij met groep 8. Wijnand gaf met duidelijke armzwaaien aan wanneer een groep moest invallen. Wijnand moest wegens ziekte voortijdig het onderwijs verlaten. Hij werd opgevolgd door Olga Wagenaar.

Volgens Fenna en Sebastiaan kwam van meneer Wijnand de uitspraak: “Dit is de enige school waar niet gehold wordt in de gangen”. In de school was er orde en het onderwijs gestructureerd. Een school moest bovendien niet alleen aan de buitenkant maar zeker ook binnen er goed uitzien. Op initiatief van Wijnand kreeg de school begin jaren tachtig een flinke opknapbeurt. 

In die periode, in 1983, werd de Scheper uitgebreid met kleuterschool Margaretha. Dit was een uitvloeisel van de invoering van de basisschool, de samenvoeging van kleuterschool en lagere school, in 1985. De Margarethaschool zat vanaf 1960 aan het Kleuterpad naast de OBS De Ploeg. Op 8 december 1981 brandde de school af. Sebastiaan die toen op de kleuterschool zat, herinnert zich dat zij na die brand een tijd naar school gingen in het gebouw van de vroegere RK kleuterschool Mariekes Kindertuin. De Margarethaschool keerde niet meer terug naar zijn oude stek.

Leraren

Moeder Fenna en zoon Sebastiaan hebben heel goede herinneringen aan hun schooljaren op de Kerklaan. Fenna noemt meester Verheul. “Hij kon prachtig voorlezen, de kinderen zaten allemaal geboeid in de banken.” Hetzelfde geldt voor “de heel lieve juffrouw Faber. Zij kon heel mooi geschiedenisverhalen vertellen. Als je je goed had gedragen kreeg je van haar altijd een snoepje”, herinnert Sebastiaan zich. Hetzelfde verhaal over juffrouw Faber (“echt een heel lieve juf”) horen we van Wim Schotsman, een oud-leerling uit vooral de jaren vijftig. Hij herinnert zich naast Verheul meester De Vries, een onderwijzer begiftigd met een heel goede zangstem; wilde dat blijkbaar aan iedereen laten horen want zijn zang klonk boven dat van iedereen uit.

Opheffing

Volgens Olga Wagenaar ging het jarenlang heel goed met het leerlingenaantal van de school. Het schommelde zo rond de 170. Het schooljaar 2004/2005 was zelfs uitzonderlijk met 200 leerlingen; de leerlingen konden ternauwernood gehuisvest worden. Er werd gewerkt met drie kleuterklassen. 

De dreiging van opheffing van de school nam ernstige vormen aan vanaf het schooljaar 2009-2010. Olga Wagenaar: “In het dorp waren lange tijd vijf basisscholen. Een aantal scholen hanteerde een leerling-stop. Dit betekende dat zij met een bepaald aantal groepen wilden werken en verder niet gingen uitbreiden. Eén van de besturen van de huidige basisscholen nam echter het besluit dat zij niet langer deze stop wilde hanteren. Vanaf dat moment werden er op de Scheper minder leerlingen aangemeld. Dit was rond 2009.”

De Scheper had zich inmiddels aangesloten (in 2000) bij onderwijskoepel Stichting Proceon, dat de christelijke scholen in een deel van ’t Gooi en Eemnes bestuurde. Het was deze scholenstichting die in 2015 besloot tot opheffing. Niek de Kruif, bestuurder van Proceon, verklaarde: “In 2009 was het leerlingenaantal nog 172 maar in 2014 was dit teruggelopen naar 106. De school heeft nog geprobeerd het tij te keren door een Ipad-school te worden, maar dat is niet gelukt. Er was te weinig aanwas.” Dat de Scheper na 2010 meerdere directeuren had, bevorderde stabiliteit en kwaliteit van de school evenmin. 

Voor het volgende schooljaar (2015-2016) zouden er nog maar 65 leerlingen zijn. Er werd nog een reünie georganiseerd voor oud-leerlingen en oud-leraren, waarna het doek viel voor de enige protestant-christelijke basisschool in Laren.

Herinneringen

Olga Wagenaar: “Het was voor mij een fijne tijd op basisschool de Scheper te mogen werken. Mooie herinneringen aan de kinderen die onderwijs hebben gehad op school in een goede sfeer, fijne teams en veel inzet en betrokkenheid van de ouders. Voor dit laatste denk ik bijvoorbeeld aan musicals, eindejaarsfeesten, sportdagen, de opzet van een kinderbibliotheek en documentatiecentrum. Mede vanuit de christelijke achtergrond was er veel aandacht voor elk kind afzonderlijk omdat elk mens kostbaar is. Ook de omgang met elkaar kreeg veel aandacht: iets voor elkaar over hebben, aandacht hebben voor elkaar, respect voor iedereen. Wanneer ik oud-leerlingen of ouders van vroeger in het dorp tegenkom, geven zij aan dat zij heel goede herinneringen hebben aan de school en dat hun kinderen er een heel mooie tijd hebben gehad.”

Tot slot wil zij nog de goede samenwerking met de gemeente Laren noemen. In haar tijd als directeur functioneerde het overleg van de directeuren van de vijf basisscholen in Laren met de ambtenaar onderwijs goed; ook in vergelijking met andere gemeenten.

De oud-schooldirecteur betreurt het dat in het prachtige gebouw aan de Kerklaan geen basisschool ‘de Scheper’ meer is gevestigd. Maar zij is wel blij dat er nog steeds onderwijs in wordt gegeven. De Binckhorst-St. Jan gebruikt het schoolgebouw als ‘overloop’: omdat de school aan de Eemnesserweg niet alle leerlingen kan herbergen, maken enkele groepen gebruik van ‘de Scheper’. υ

Bronnen; Interview met Sebastiaan Rigter en Fenna van der Linden; gespreksverslag Olga Wagenaar; GenE 28-6-2015: Reünie de Scheper; NH-nieuws 4-3-2015, Ipadschool gaat dicht.