De laatste dagen van de oorlog

In de nacht van 25 op 26 april 1940 hadden veel Laarders slecht geslapen. Ze hadden veel gerij gehoord en snauwende en knauwende Duitsers voorbij horen komen. Toen zij ’s morgens hun gordijnen openden, konden zij hun ogen niet geloven. Laren was een frontgebied geworden.

Bep (G.L.) De Boer

Dit artikel is afkomstig uit Kwartaalbericht 148 [2019-2]. Leden van de Historische Kring Laren ontvangen het kleurrijke glossy magazine 4 keer per jaar. U kunt hier lid worden. Losse nummers zijn à € 4 per stuk in de Lindenhoeve te koop, zolang de voorraad strekt.

Laren werd frontgebied

Omdat de geallieerden langzaam maar gestadig oprukten, hadden de Duitsers het idee dat ze die oprukkende troepen hier konden tegenhouden. Met een paar batterijen werden de stellingen ingenomen en werden de kanonnen gericht richting Baarn. De batterijen werden geplaatst achter de wasserij Erica aan de Kloosterweg, aan het eind van de IJsbaanweg en op enkele plaatsen aan de Smeekweg.

Ontruiming
Er werden op een paar plaatsen bewoners uit hun huizen gehaald die moesten mee-helpen met opstellen van het geschut en het transporteren van de munitie. Bij de familie Bon aan de Smeekweg werden kisten vol granaten in de schuur gezet. Een grote vrachtwagen markeerde de deur van de schuur. Ook werden hier enkele Duitse soldaten ingekwartierd. De bewoners van enkele huizen in de buurt van de batterijen moesten hun woning ontruimen om onderdak te bieden aan de manschappen van het geschut. In één geval had deze ontruiming bijna funeste gevolgen, daar in die woning enkele verzetslieden en een Joods meisje waren ondergebracht. Gelukkig konden ze in veiligheid worden gebracht met medeneming van al het bezwarende materiaal. 

De Duitsers traden voor hun doen tamelijk correct op en hielden zelfs gesprekken met enige omwonenden. De Duitsers vertelden van mening te zijn dat de geallieerden ergens bij Soest stonden. In de middag werd het eerste proefschot gelost. Hierbij sneuvelden diverse ruiten in de omgeving. Dit was voor veel bewoners aanleiding om hun ruiten met plakband te gaan beplakken. Daarna werd er ’s avonds en ’s nachts nog een paar keer geschoten. Gelukkig werd het vuur niet beantwoord. Anders was het slecht afgelopen voor ons dorp. 

Uitgaansverbod
Vrijdag 27 april werd het uitgaansverbod verscherpt. Alleen ’s morgens van 8 tot 9 uur en ’s middags van 17 tot 18 uur mochten de bewoners de straat op om wat boodschappen te gaan doen. En de mensen die gebruik maakten van de Centrale keuken mochten op vertoon van hun kaartje tussen 13 en 15 uur hun portie eten ophalen. Gelukkig was de waterleiding weer gaan functioneren. Die was een poos afgesloten geweest. En via de radio werd vernomen dat Herman Göring was afgetreden en dat hij was vervangen door generaal Rainer. Er waren geruchten dat er onderhandelingen werden gevoerd over een wapenstilstand. Op zaterdag 28 april werden Mussolini en generaal Pétain door geallieerde troepen gevangen genomen. Er deden de wildste geruchten de ronde over een mogelijke wapenstilstand. Maar wat was waar en wat was maar een gerucht?

In de buurt van de steden waar veel honger was, zoals Rotterdam, Den Haag en Amsterdam, werden de eerste voedsel droppings uitgevoerd. Wild enthousiaste mensen stonden in de straten en op de daken van de huizen naar de vliegers te zwaaien en ze toe te juichen. Op een weiland hadden ze met witte bakstenen de tekst “Thank you Boys” gelegd. De piloten die de droppings uitvoerden hadden veel plezier in hun werk. Sommigen gooiden hun eigen sigaretten en plakken chocola naar beneden. Op zondag 29 april gingen veel Laarders en Blaricummers naar Eemnes. Daar zaten veel boeren met hun melk in de maag. De melkfabrieken konden de melk niet meer ophalen vanwege het verscherpte verbod op vervoer. 

Uitgaansverbod of niet, er waren genoeg paadjes waarover je Eemnes kon bereiken, dus namen de Laarders hun kans waar. De Duitsers traden gelukkig soepel op. Af en toe stuurden ze iemand terug die dan meteen weer over een andere weg Eemnes trachtte te bereiken. Zo kwam een Laarder thuis met 3 ½ liter melk voor 20 cent per liter. Een maand daarvoor kon je bij de gratie Gods één liter melk kopen voor 3 of 4 gulden. 

30 april 1945
Prinses Juliana vierde haar 36e verjaardag. Het Duitse geschut stond nog steeds in Laren. Er werden geen schoten meer gelost en men hoopte vurig dat het niet tot een gevecht zou komen. Mussolini werd die dag in Milaan met 17 leden van zijn kabinet geëxecuteerd. In de straten van Berlijn werd gevochten en men beweerde dat Adolf Hitler ernstig ziek was. Op 1 mei werd bekend gemaakt dat Hitler was overleden en dat Dönitz zijn opvolger werd.

Ook in het Gooi werden voedseldroppings uitgevoerd en ook hier waren de mensen dolenthousiast met het eten dat zomaar uit de lucht kwam. De mensen waren door het dolle heen en ze lapten de spertijd aan hun laars. Het land was totaal leeggeroofd en op de zwarte markt waren de levensmiddelen niet meer te betalen. Boter, vet en margarine f 125, kaas f 45, zout f 20, tarwe f 20 en rogge f 20. En dat alles per pond. Voor spijsolie werd f 100 per liter gevraagd en een kilo suiker f 125. Voor aardappelen vroeg men f 7,50 per kilo en een ei kostte f 5 per stuk. Een pakje shag van 50 gram was f 40 en een pakje vloeitjes van 50 stuks kostte f 10 tot f 15. Eén sigarettenvloeitje kostte dus 2 dubbeltjes of een kwartje (20 of 25 cent). Op 2 mei kwamen er meer voedsel droppings in deze regio. De hoop herleefde. Er kwam toen ook voedsel per schip de Rotterdamse haven binnen dat met vrachtwagens in het land werd gedistribueerd. 

Op 3 mei constateerden de afnemers van de Centrale Keuken dat het eten veel smakelijker was geworden. Mogelijk was men de hele voorraad aan het opmaken of was ’t aanvoer van de voedseldroppings? Het ongelooflijke was gebeurd. De stad Berlijn was gevallen en Joseph Goebbels was zijn afgod, Hitler, in de dood gevolgd.

Op 4 mei mochten de burgers weer wat langer op straat komen. Van 4 uur in de ochtend tot ’s avonds 9 uur. Over het IJsselmeer werd ook voedsel aangevoerd met kleine boten. Koningin Wilhelmina en haar dochter prinses Juliana waren op bevrijd gebied teruggekeerd uit Engeland. Men verwachtte dat het nu elk moment met de oorlog was gedaan. Om 20 uur 50 was het zover. ‘Radio Oranje’ gaf het bericht door dat de Duitsers in het westen van ons land waren gecapituleerd maar dat de wapenstilstand pas de volgende morgen om 8 uur in zou gaan. De Duitsers wisten nog van niets. En toen de mensen de straat op gingen, werden er twintig mannen opgepakt die de opdracht kregen om te gaan spitten. Duitsers met geladen geweren fietsten door het dorp en zeiden dat ze nog steeds de baas waren. 

Maar op 6 mei was het in Laren zover. Onder luid hoerageroep werd om 10 uur de Nederlandse driekleur op de basiliek gehesen. Eindelijk was aan die vreselijke oorlog een eind gekomen.

Bronnen: Laarder Courant De Bel van 18-4-1975 – Schieten op de maan van Teun Koetsier en Elbert Roest – Wikipedia.