Cornelia Johanna Pabst (1865–1943)
Schilderes
Lang na haar overlijden bleef het stil rondom schilderes Corrie Pabst. Was het gebrek aan interesse of had niemand werk van Corrie hangen? Juist wel. Bij ieder familielid hingen wel enkele schilderijen van haar thuis. Vorig jaar was er eindelijk een expositie in het Brinkhuis, waarna enkele nog onbekende werken opdoken.
Dit artikel is afkomstig uit Kwartaalbericht 173 [2025-3]. Leden van de Historische Kring Laren ontvangen het kleurrijke glossy magazine 4 keer per jaar. U kunt hier lid worden. Losse nummers zijn à € 9,50 per stuk in de Lindenhoeve en bij Bruna en de Larense boekhandel te koop, zolang de voorraad strekt.
Tekst: Mary van der Schaal
De moeder van Ineke Voskuijl was een achternicht van Corrie Pabst en toen zij overleed kregen Ineke en haar man Erik Voskuijl uit de nalatenschap een werk van hun oudtante waardoor hun interesse gewekt werd. De aanwezigheid van veel van haar schilderijen in de familie, werd de aanleiding om deze te gaan verzamelen om tot een expositie te komen. Die werd gehouden in januari /februari 2022 in het Brinkhuis in Laren. De belangstelling was groot en zo heeft Corrie toch nog haar geschiedenis gekregen.
Corrie werd geboren op 12 november 1865 te Woerden. Haar ouders waren Carel Frederik Pabst, generaal-majoor en haar moeder Johanna Hasselman, dochter van een arts. Als generaal-majoor van de infanterie werd de vader van Corrie dikwijls overgeplaatst en Corrie verhuisde natuurlijk mee. Broers en zussen worden in verschillende plaatsen geboren zoals Den Haag, Haarlem en Woerden. In 1880 gaat de familie aan de Bezuidenhout in Den Haag wonen, Corrie is dan 14 jaar oud en gaat tekenlessen volgen aan de Academie van Beeldende kunsten en Technische Wetenschappen in Den Haag. Sinds 1872 worden ook vrouwelijke leerlingen toegelaten en Corrie, die veel interesse had in tekenen en schilderen, maakte daar graag gebruik van. Maar de vrouwenklas was er nog wel alleen voor de beter gesitueerde jongedames uit Den Haag.
Brenner
Tussen 1880 en 1882 volgde zij daar cursussen. Ook daarna gaat zij met haar beste vriendin Anna Egter van Wissenkerke naar de Academie. Daar wint Corrie een eervolle vermelding in 1892.
De twee vriendinnen volgen niet alleen de schilderlessen maar ook kunstlessen die door H.P. Brenner werden gegeven.
H.P. Brenner (1871-1956), Leidse zoon van een logementhouder en schilder, wordt begin 20ste eeuw bekend als kunstcriticus en organisator van kunstcursussen. Tientallen kunstminnende Nederlanders, met name dames, volgen zijn lessen. Zijn beroemdste leerling is wel Helene Kröller-Muller. Zijn bijnaam: ‘de kunstpaus’.
Samen beginnen ze hun kunstcarrière in 1899 met een cursus bij Brenner, nieuwsgierig naar hun eigen kunnen. In 1903 raadt Brenner Anna Egter en Corrie aan om samen de grote Van Gogh-tentoonstelling te gaan bekijken. Waarschijnlijk om kennis te maken met het kubisme en de abstracte kunst.
In 1911 liet Anna Egter een villa in Laren, ‘De Lingenskamp’, bouwen en ging daar wonen. K.P.C. de Bazel ontwierp voor Corrie een jaar later het landhuis ‘Steenbergen’. Beide dames kwamen uit Den Haag.
In 1912 verhuisde Corrie ook naar Laren en gaat in de villa ‘De Eekhoorn’ wonen. Omdat Brenner ook les geeft in praktische estethica komt hij in Laren zijn lessen geven in ‘De Eekhoorn’.
Anna en Corrie twijfelen aan hun talent. Zij laten werk zien aan Brenner om zijn goedkeuring te krijgen om door te gaan. Krijgen zij een positieve reactie dan verkoopt Brenner hun schilderijen of laat het werk opnemen in een expositie.
Zo exposeert Corrie in 1914 als leerling van Brenner in het Stedelijk Museum te Amsterdam. Het is eigenlijk geen expositie maar meer een verkoop-tentoonstelling.
Laren
Laren is een echt kunstenaarsdorp geworden. Jozef Israëls en Anton Mauve ontdekten eind 19e eeuw Laren als een uniek schilderachtig dorp. Vervallen boerderijen, hei met schapen en de klederdracht zijn dankbare onderwerpen voor de kunstschilders. Ook Corrie maakt daar dankbaar gebruik van als ze in Laren gaat wonen.
Ze wordt lid van de Kunstenaarsvereniging Laren-Blaricum en van de Landelijke Kunstenaarsvereniging en neemt vaak deel aan exposities in Hamdorff en het Stedelijk Museum in Amsterdam.
Haar eerste werkstukken waren waarschijnlijk te zien op de eindejaars-presentaties van de Haagse Academie. In 1913 hangt er werk van Corrie op de Tentoonstelling ‘De Vrouw’. Dit ter ere van het honderdjarig bestaan het ‘Het Koninkrijk’ en daarbij nemen diverse feministes het initiatief tot een expositie om te laten zien wat de vrouw in die 100 jaar heeft bereikt. In 1914 exposeert Corrie samen met haar vriendinnen Anna Egter en Bertha van Hasselt in verschillende musea o.a. in het Stedelijk Museum en het Rijksmuseum in Amsterdam. Zij krijgen goede recensies en daardoor ook wat meer eigendunk!
Sinds Corrie in Laren woont doet zij ook mee een exposities in Hamdorff en omgeving, maar het Stedelijk Museum en het Rijksmuseum blijven voor haar toch geliefde plaatsen om te exposeren.
Corrie overlijdt op 21 november te Laren en is dan 78 jaar. Zij wordt begraven op de begraafplaats Eik en Duin te Den Haag.
Na de tentoonstelling in Laren kwamen er nog verschillende schilderijen uit de vergetelheid die u in dit artikel ziet.
Bronnen: Erik Voskuijl en Daan Meijer.
