August van Wilgenburg: portret van een verzetsheld
Op 4 september 1944, vlak voor de bevrijding van het zuiden van het land, werd in Kamp Vught op 35-jarige leeftijd de Larense verzetsstrijder Hendrik August van Wilgenburg gefusilleerd. Zijn roepnaam was August. Hij werd ook wel Guus genoemd en in de illegaliteit tevens ‘Lex’. Vorig jaar verscheen van de hand van de Larense historicus Aaldrik Hermans een boek met de titel De Larense verzetsstrijder August van Wilgenburg (1909-1944). En als ondertitel Met dagboekaantekeningen van zijn vrouw Lucie van Wilgenburg-Bovenhuis.
Dit artikel is afkomstig uit Kwartaalbericht 152 [2020-2]. Leden van de Historische Kring Laren ontvangen het kleurrijke glossy magazine 4 keer per jaar. U kunt hier lid worden. Losse nummers zijn à € 4 per stuk in de Lindenhoeve te koop, zolang de voorraad strekt.
Boeksignalering
Het Kwartaalbericht besteedde eerder aandacht aan August van Wilgenburg, toen Bep De Boer in nummer 128 (2014-2) een artikel schreef over vergeten ondergrondse werkers in de Tweede Wereldoorlog. Eén van hen was Van Wilgenburg. Hij had een meubelzaak aan de Nieuweweg en was in 1943 een spilfiguur geworden in de LO (Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers) die zich ook toelegde op het verstrekken van bonkaarten en maken van vervalste persoonsbewijzen. Op 13 juni 1944 liep het verkeerd af en werden Van Wilgenburg en andere verzetsstrijders, onder wie Jo Hessels (ook beschreven in het artikel van De Boer), verraden en opgepakt op de plek van de Persoonsbewijzen Sectie (PBS) in Amsterdam. Zij werden overgebracht naar Kamp Vught, waar ze 4 september werden doodgeschoten.
Onderzoek
Aaldrik Hermans doet onderzoek naar de overlevingskansen van Joodse onderduikers in Laren. Bij dat onderzoek stuitte hij op de namen August van Wilgenburg en Jo Hessels. Op zoek naar nieuwe gegevens benaderde hij nabestaanden. De familie van Hessels stuurde een foto, maar gaf verder geen medewerking aan een boek. De dochter van August en Lucie, Lydia van Wilgenburg echter wel. Als 16-jarig meisje had zij vlak voor het overlijden van haar moeder Lucie (1911-1956) een kist gekregen vol met familiefoto’s, brieven en oorlogsdagboeken. Met de opdracht deze goed te bewaren. Hermans wist Lydia van Wilgenburg enthousiast te krijgen om dit materiaal te gebruiken voor een boek.
Geloof
Het boek beschrijft de jonge jaren van August en na het huwelijk met Lucie in 1933 ook het gezin (ze kregen drie kinderen, Rob, Jan en Lydia, die in de dagboeken Lida heet). August was lid van de Larense Schaakclub en duivensportvereniging ‘De Postduif’. De Duitsers wilden meteen na de capitulatie alle Nederlandse postduiven laten afmaken, omdat er berichten mee overgebracht konden worden. Maar massaal protest leidde er toe dat het slachtbevel werd omgezet in een sterk gecontroleerd vliegverbod.
De Van Wilgenburgs waren actief in de Gereformeerde Kerk en de Anti-Revolutionaire Partij (ARP). Uit het hele boek blijkt dat het geloof een belangrijke rol speelde in hun leven. De periode als verzetsstrijder in de oorlog komt natuurlijk uitvoerig aan de orde. In het boek komen ook mensen voor die in het nieuwe boek van Ineke Hilhorst en Teun Koetsier beschreven worden, zoals professor Weitzenböck, voorzitter van de Larense Schaakclub tot mei 1940.
Ontroerend
Brieven en dagboekaantekeningen zijn integraal opgenomen in het boek en beslaan er meer dan de helft van. Het meest ontroerende vind ik de aantekeningen (in de vorm van brieven) van Lucie van na september 1944, als ze nog niet weet dat haar man gefusilleerd is. Die onzekerheid duurt tot na de bevrijding. Een citaat van 27 juni 1945: “Je weet niet hoe vreselijk veel ik van je hield jongen. Hoe ontzettend het is dat je jonge leven door die moffen werd stukgeschoten. Je lieve hoofd en later verbrand of in een kuil gegooid. Ja ik weet dat je bereid was en vrij bent boven bij God en dat is een troost, maar jongen ik kan je niet missen. Er is nu een maand verlopen. ’t Lijkt een jaar. Zo weinig heb ik meer, zo leeg. Nooit meer ’s avonds met je praten, nooit meer in je armen slapen, nooit meer strelen, je lieve hoofd, je mooie blanke voorhoofd. Liefste het is zo ontzettend. Wel weet ik dat je dapper als een held voor God en je medemensen hebt gestreden, dat ik daar trots op mag zijn, maar jongen ik kan je haast niet missen. Heel dat lange leven alleen, God hoe moet dat met zo weinig liefde van anderen.” En: “Wel heb ik heel veel medeleven van al onze kennissen en familie. Maar… liefde, neen die vind ik nooit meer.”
Interview
In het boek is ook een interview opgenomen dat Lucie in 1946 gaf voor een herdenkingsboek. Het boek eindigt met een nawoord van dochter Lydia: “Ik vind het fijn dat dit mooie boek er gekomen is. Een herinnering aan mijn vader maar ook aan andere verzetsstrijders.”
Wim Keizer
Aaldrik Hermans, De Larense verzetsstrijder August van Wilgenburg (1909-1944).
Laren, Uitgeverij Van Wijland, 2019. ISBN 978-90-77285-52-7.
In de boekhandel is het boek uitverkocht, maar het boek is nog te bestellen, zolang de voorraad strekt, door een e-mailbericht te sturen naar de heer Aaldrik Hermans, mailadres: aaldrik2001@yahoo.com.
De prijs is € 17,50 (incl. bezorg- of verzendkosten).
Wie eerst komt, het eerst maalt. Het boek wordt, nadat betaald is, aan bestellers uit Laren, Blaricum, Eemnes en Huizen thuisbezorgd en aan andere bestellers per post verzonden. Het boek is ook te leen in de openbare bibliotheek.