de Bijenkorf: café aan het kleine brinkje

In de periode 1940-2019 telde Laren maar liefst twaalf cafés. Daaronder bekende namen als de Boerenhofstede of café Puijk (‘Puk’) aan de Smeekweg, maar zij behoren tot het verleden.
Nu zijn er nog drie cafés in ons dorp: t’ Bonte Paard en de Bijenkorf als de enige overgebleven kroegen uit de oude tijd en het trio wordt gecomplementeerd door de ‘jonge’ Koerier aan het Schoutenbosje.

Dit artikel is afkomstig uit Kwartaalbericht 166 [2023-4]. Leden van de Historische Kring Laren ontvangen het kleurrijke glossy magazine 4 keer per jaar. U kunt hier lid worden. Losse nummers zijn à € 9,50 per stuk in de Lindenhoeve en bij Bruna te koop, zolang de voorraad strekt.

Tekst: Cees Meijer

Over t’ Bonte Paard is al vaak geschreven, van de Bijenkorf is minder bekend. Reden waarom ik een gesprek had met Ton Randshuizen (77) die samen met zijn vrouw Greet (73) de Bijenkorf uitbaat; zij wonen naast hun café.Als ik op woensdagmiddag in de eerste septemberweek het café aan de Molenweg 45 bezoek – het is even na vieren –, zit kroegbaas Ton lekker buiten in het zonnetje op het terras. Zijn café is net voor ’t eerst sinds meer dan een maand weer open gegaan. De vakantie is voorbij; augustus is voor Ton en Greet altijd vakantiemaand, terwijl het café op maandag en dinsdag altijd gesloten is. 

Brand

De Bijenkorf heeft een voorloper: café De Luifel op de Naarderstraat. In 1923 viel dat café ten prooi aan de vlammen. Het stond op de plaats waar pizzeria l’Elefante Bianco vele jaren was gevestigd. De Luifel was eigendom van Jan de Boer, die in 1918 overleed aan de gevolgen van de Spaanse griep. Hetzelfde overkwam zijn vader en een zoontje van Jan. Praktisch tegelijkertijd, zodat er drie doodskisten in huis stonden opgesteld. Zijn weduwe Antje Hartman ging verder met De Luifel en na de brand besloot zij het café voort te zetten maar wel op een andere plek in het dorp en onder een andere naam: de Bijenkorf. Het nieuwe etablissement werd ondergebracht in een boerderij op Klein Laren, aan het kleine brinkje, en wel op Molenweg 41. De naam Bijenkorf heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat de vorige eigenaar van de boerderij bijen hield. In de volksmond werd de Bijenkorf toen trouwens ook wel ‘bij Ant Hartman’ genoemd. 

Behalve het café herbergde de boerderij op Molenweg 41 / hoek Klaaskampen ook een wijnhandel/slijterij. Van dit café annex slijterij is niets meer terug te vinden. Het geheel was nogal bouwvallig en is gesloopt in 1955. Op die plek zijn toen zes woningen gebouwd, en die staan er nog steeds.

Randshuizen

Hoe werd de Bijenkorf eigendom van de familie Randshuizen? Weduwe Ant Hartman hertrouwde met Jacob Willard en kreeg met hem twee kinderen, Annie en Jacob.De oudste dochter van Ant, uit haar huwelijk met Jan de Boer, was Nelly. Zij trouwde met Jacob Randshuizen, de vader van Ton.

In 1946 nam Jacob Randshuizen, de vader van Ton, de Bijenkorf over. Jacob kwam uit Alkmaar en werkte voordat hij de Bijenkorf runde als bakker onder meer bij Paul C. Kaiser Das (een toenmalig bekende grote bakkerij) en in Laren bij bakker Bierlaagh op de St. Janstraat. Zoals velen zich nog kunnen herinneren, maakte die bakkerij plaats voor een kantoor van de ING; dat is echter ook al weer lang verleden tijd. Het verhaal wil dat Jacob op een avond met zijn schoonmoeder Ant Willard alle kroegen van Laren zou zijn langsgegaan. Juist op die avond viel het besluit dat Ant de Bijenkorf aan haar schoonzoon Jacob zou overdragen. Ton, die in dat jaar is geboren, vertelt: “Toen ik werd verwekt was mijn vader bakker, maar toen ik ter wereld kwam was hij kastelein.”

Ton aan de toog

De Bijenkorf werd na de sloop van de bouwvallige boerderij overplaatst naar het naastgelegen pand Molenweg 45. Ton heeft er achter de toog gestaan van 1961-1969. Daarnaast werkte hij bij het chemische bedrijf IFF (International Flavors Fragrances) en verhuisde ten slotte met het bedrijf mee naar Tilburg, waar hij tot 1982 heeft gewoond. Zijn moeder dreef toen het café. Vader Jacob Randshuizen overleed in 1974; zijn moeder in 2001.

In 1982 keerde Ton terug in Laren en nam de Bijenkorf over. En zo staat Ton al weer ruim veertig jaar achter de bar. Is dat geen grote belasting op zijn leeftijd? De vraag wordt door Ton ontkennend beantwoord. “Ik heb weinig vrije tijd, ja maar ik ben graag bezig.” Het scheelt natuurlijk dat het café op maandag en dinsdag altijd gesloten is en op de andere dagen pas om 16 uur opent. 

Bogenbouwers 

De enige maandag waarop de Bijenkorf wel open gaat is die na St. Janszondag. Als alle erepoorten en andere versieringen zijn opgeruimd, verzamelen de bogenbouwers en de leden van de St. Jansbroederschap zich in de Bijenkorf. Het gaat in totaal om zo’n 60-70 man (en vrouw). Het eerste rondje is volgens traditie op kosten van de pastoor. Maar daarna volgen nog verschillende rondjes voor eigen rekening. 

Na St. Jan was en is het kermis. De Bijenkorf draaide dan altijd volop. Tegenwoordig gaat het in de kermisweek er wat rustiger aan toe. Er is nog altijd een gezellige en feestelijke donderdagavond, in het verleden de sluitingsavond van de kermis. 

Rustiger

De rest van het jaar had de Bijenkorf vroeger ook niet over klandizie te klagen. Vooral op de vrijdag- en zaterdagavonden was het er druk en werd er tot in de nacht dóórgeschonken. De sluitingstijd lag vanaf de jaren zestig op die dagen om 2 uur, terwijl andere cafés al een uur eerder sloten. Menig kroegganger die geen zin had om naar huis te gaan, wist dat hij nog bij de Bijenkorf terecht kon. Vanf de jaren tachtig werd het duidelijk rustiger, het café trok ongeveer de helft minder klanten. In de recente coronatijd was het wel héél erg rustig: in die twee jaar is De Bijenkorf slechts drie maanden open geweest. Dat was natuurlijk geen vrolijke tijd: de eenmalige financiële ondersteuning van de overheid was meer dan welkom.

Omgevallen platenkast

De schoonzoon van Ton en Greet heeft als hobby het verzamelen van vinyl (grammofoonplaten)). Hij heeft er zelfs een bedrijjfje opgericht ‘De omgekeerde platenkast’. En dit biedt de Bijenkorf de gelegenheid zogeheten vinylreünies te houden: er worden populaire nummers uit vroeger dagen gedraaid, onder meer disco, funk, reggae en hiphop. Dit blijkt ook een jonger publiek naar het cafë aan de Molenweg te trekken.

Opvolging

In 2012 kreeg Ton geheel onverwacht op de camping een ernstige hersenbloeding. Hij moest daarna lange tijd revalideren. Hij kon niet meer praten, rekenen en schrijven maar het lukte hem die vaardigheden weer op te pakken, mede door de hulp van de kleinkinderen. Zo is Ton in staat weer vijf dagen bezig te zijn in zijn cafë, samen met Greet.

Nog niet zolang geleden is het huis (links) naast de Bijenkorf grondig verbouwd en wordt het nu bewoond door de dochter van Ton en Greet, met haar man en kinderen. Hun dochter verhuisde uit Amersfoort weer terug naar Laren. 

Ton en Greet hebben ook nog een zoon. Maar hun beide kinderen weten hoe het leven van een kastelein eruit ziet. “Het is 80-100 uur per week werken. Dat is wel even anders dan een werkweek van 36 of 40 uur”, zegt Ton. Hij zegt er nog steeds zin in te hebben. Maar een opvolger? “Misschien één van de kleinkinderen?”

Bronnen: W. de Boer, Straten & personen in het oude dorp Laren 1850-2020; Leo Janssen, Bol an!, 19 juni 2019; Foto Bijenkorf in Bel 3 mei 2012 (Ernst Wortel).