Anna’s Hoeve

Wat veel ingezetenen van Laren niet weten is, dat een deel van het gebied van Anna’s Hoeve binnen de gemeentegrens van Laren ligt. En zij weten waarschijnlijk ook niet dat er een trein over Larens grondgebied rijdt.

Dit artikel is afkomstig uit Kwartaalbericht 135 [2016-1]. Leden van de Historische Kring Laren ontvangen het kleurrijke glossy magazine 4 keer per jaar. U kunt hier lid worden. Losse nummers zijn à € 4 per stuk in de Lindenhoeve te koop, zolang de voorraad strekt.

Bep (G.L.) De Boer

Dit alles heb ik al eerder beschreven in mijn boekwerk “Langs de grens van Laren” in 2006. Als we de kaart van Laren zien dan lijkt het een grote puntzak. In de punt van die puntzak ligt het gebied “Anna’s Hoeve”. Toen ik met kaart en kompas daar door het struweel worstelde kwam ik plotseling aan de oever van een grote vijver te staan. Er zaten daar twee jonge mannen te vissen. Ik vertelde hen dat ze precies op de grens van Laren en Hilversum zaten waarop één van de mannen zei: “Zo maat, dan heb jij in Laren een karper gevangen”. Dus ook dat is mogelijk in Laren. De grens gaat dwars over de vijver naar de verkeersweg, de Weg over Anna’s Hoeve en verder over de voet van de berg voor ons.

Hoe ontstond Anna’s Hoeve?
In de periode 1900-1930 hadden zich belangrijke veranderingen voltrokken, de komst van industrie en arbeiderswijken, de aanleg van waterleiding en riolering. Opkrabbelen uit de primitieve tijd. Nog steeds een tijd van duidelijke rangen en standen, je plaats weten of op je plaats gezet (vernederd) worden. Door uit de hand gelopen speculatie stortten in 1929 beurzen en banken in, en volgde een golf van ellende, met name een enorme werkloosheid – de crisisjaren. In die tijd was er geen enkel sociaal vangnet, werklozen waren aangewezen op de armenzorg van de kerk. Verpaupering volgde, oproer dreigde. Tegen die achtergrond werd de ‘steun’ geïntroduceerd, met de verplichting twee keer per dag te komen stempelen. Ook werden werklozen in groten getale gedwongen om in de werkverschaffing te werken. Zo kon het gebeuren dat een werkloze onderwijzer met schop en kruiwagen aan het werk moest om… Anna’s Hoeve aan te leggen. De werkverschaffing was omstreden, het werk was zwaar, de omstandigheden erbarmelijk en het loon maar net genoeg om van te leven. Vooral in socialistische kringen werd de werkverschaffing als een vorm van uitbuiting beschouwd. Hilversummers uit Oost kunnen nog vertellen over hun opa die op Anna’s Hoeve gewerkt heeft. En over het bewustzijn ‘dat nooit meer’ dat uit die herinnering geboren is. Anna’s Hoeve als sociaal monument.
Het in 1931 verworven wandelbosch “Anna’s Hoeve” verkeerde in een verwaarloosde staat. Om het op te knappen vatte de directeur van Publieke Werken te Hilversum, ir. J.F. Groote, het idee op om er siervijvers aan te leggen. Gemeentearchitect W.M. Dudok werkte dit idee in 1933 uit met tekeningen voor de siervijvers en de houten bruggen.

De aanleg
De aanleg van het recreatiegebied werd een project voor de Hilversumse werkverschaffing. De werkverschaffing in Nederland is vooral bekend uit de jaren ’30, toen er voor allerlei projecten goedkoop gebruik gemaakt werd van een grote groep werklozen. In Anna’s Hoeve ging in 1933 een legertje werklozen (uiteindelijk in totaal 130 mensen) aan het werk. Een oude ‘aschbelt’ werd vergraven. Met het afval werd de kerk van de huidige Berg van Anna’s Hoeve gevormd. De vijvers ontstonden door zand uit te graven. Dit werd met kruiwagens en kipkarren naar de berg gereden, die tot ongeveer 25 meter werd opgehoogd. Uiteindelijk kwam door het uitgraven van vuilnisbelt en vloeivelden, en door het uitgraven van de vijvers zoveel grond vrij dat er drie heuvels konden worden aangelegd. De andere twee, waarvan één de Bult van Dudok genoemd wordt, liggen in de westelijke helft van Anna’s Hoeve, vlakbij de Speelweide.
Het geheel werd afgerond met nieuwe aanplant van bomen en struiken. De heer J.H. Meijer, plantsoenmeester van de gemeente Hilversum, speelde hierbij een grote rol. In de hongerwinter van 1944/1945 verdween een groot deel van de toen ongeveer 10-jarige bomen in de kachel van Hilversumse gezinnen. Opvallend is dat de beukenbomen bij huisje Anna’s Hoeve zijn blijven staan. Die hebben drie branden, een oorlog en een speeltuin overleefd!

Ontwerp W.M. Dudok
Anna’s Hoeve is ook een landschappelijk monument, ontworpen en getekend door de architect/stedenbouwkundige van Hilversum, W.M. Dudok, die glooiingen, heuvels, waterpartijen in fraaie organische lijnen neerzette. Een Dudokmonument dus ook. Het werd in 1934 opgeleverd en kreeg een enorme publieke belangstelling.

Het gebied Anna’s Hoeve bestaat nu 80 jaar en de Vereniging tot behoud van Anna’s Hoeve bestaat dit jaar 30 jaar. Wilt u meer weten over dit prachtige gebied dat voor een deel binnen de grens van Laren ligt,het lidmaatschap bedraagt € 1,83 per jaar. Inlichtingen: hans@paulista.demon.nl.

Bronnen: Anna’s Hoeve koerier 2014/3; Langs de grens van Laren, Bep(G.L.) De Boer. Foto mannen met kruiwagens, Streekarchief Gooi- en Vecht.